Α' ΤΟΜΟΣ

Εγώ

και… ο

άλλος

σε Δύση και Ανατολή

Ευρώπη: «[…] ἡ Εὐρώπη δὲν εἶνε δι’ ἐμᾶς, ἐπειδὴ τοὺς νέους τοὺς φτείρει, καὶ

ὁ Θεὸς ὁ ἅγιος νὰ μᾶς βοηθήσῃ».

Ό,τι συγκεντρώνεται στη ρήση του αυτή είναι το παλιό καθεστώς, με το

οποίο ο Πέτρου είναι άρρηκτα συνδεδεμένος και με το οποίο θα έρθει σε ρήξη

τελικά ο Κοραής κατά την παραμονή του στο Άμστερνταμ. Αρχικά, μοιράζο-

νται αμφότεροι τις ίδιες θρησκευτικές πεποιθήσεις και την ίδια παραδοσιακή

νοοτροπία. Ο Κοραής ίσως μάλιστα και με περισσότερη ζέση από τον παρα-

γιό. Ο πρώτος χρόνος τούς βρίσκει να διαμένουν στο Άμστερνταμ σε αγαστή

σύμπνοια, με τον Πέτρου να θαυμάζει τον Κοραή γιατί τηρεί αυστηρότερα

από αυτόν τα παραδεδομένα ήθη και έθιμα της τουρκοκρατούμενης Ελλάδας.

Διαβάζουμε σχετικά στις επιστολές του Πέτρου:

Τοῦ εἶπα νὰ καταλύσωμε διὰ νὰ μὴ μᾶς ἀκολουθήσῃ καμμία ἀσθένεια, ἐπειδὴ

εἰς τὸν δρόμον δὲν εὑρίσκαμεν τίποτες ἀπὸ σαρακοστινά. Αὐτὸς δὲν ἤθελε νὰ

τὸ ἀκούσῃ, ἔλεγα καὶ ἐγώ: καὶ ὄντως χριστιανὸς ὀρθόδοξος!

καθώς επίσης:

Στῄς ἀρχαὶς ὁποῦ ἤλθαμε, ἐφάνηκε στὴν Μποῦρσα ταπεινά, ὁμοίως καὶ τὰ

φορέματά του∙ τώρα βλέπουν οἱ φίλοι τόσην μεταλλαγὴν τόσον εἰς τὰ ροῦχα

ὡσὰν καὶ εἰς τὴν ἔπαρσιν.

Αργότερα, ο Κοραής αρχίζει να διαφοροποιείται και να μετατρέπεται στα-

διακά στον

έτερο

, στον διαφορετικό, σε εκείνον που τολμάει να μην ακολου-

θήσει τον τρόπο ζωής των Ελλήνων στο Άμστερνταμ, σε εκείνον που επιχειρεί

να γνωρίσει τους ξένους και να γίνει ένα με αυτούς. Ο Κοραής με άλλα λόγια

προσπαθεί να εγκλιματιστεί στην καθημερινότητα της ολλανδικής πρωτεύου-

σας, χαράσσοντας συγχρόνως μια νέα διαδρομή στην πνευματική του πορεία,

εκμεταλλευόμενος στο έπακρο όλα τα ερεθίσματα που του προσφέρει το

ευρωπαϊκό αυτό λιμάνι.

Η συναναστροφή με αλλοεθνείς, αλλόθρησκους και αλλόγλωσσους στο

Άμστερνταμ όχι μόνο δεν τον φοβίζει, όπως στην περίπτωση του Πέτρου,

αλλά αποτελεί πρόκληση και συνάμα πρόσκληση για ένα άνοιγμα στον ευρω-

παϊκό χώρο. Ο Πέτρου ωστόσο εισπράττει με έναν τελείως διαφορετικό τρόπο

την αλλαγή του Κοραή· «ματαιότητες καὶ ἡδοναίς» χαρακτηρίζει ο παραγιός

ό,τι σαγηνεύει τον λόγιο στην ευρωπαϊκή πρωτεύουσα και δεν παραλείπει να

7. Σταμάτης Π

ετρου

Γράμματα από το Άμστερνταμ

, Εστία, Αθήνα 2002, σ. 13.

Το ίδιο

, σ. 5-6.

Το ίδιο

, σ. 21.