92 / 482
Εγώ
και… ο
άλλος
σε Δύση και Ανατολή
91
τα δηλητηριασμένα μέρη, όπου η αιδημοσύνη και η αρετή είναι άγνωστες! Καλό-
τυχη που είσαι! Ζεις μέσα στο σεράι μου σαν μέσα στη φωλιά της αγνότητας,
απρόσιτη στις ανθρώπινες επιβουλές. […] Εδώ οι γυναίκες έχουν χάσει κάθε
συστολή. Παρουσιάζονται μπροστά στους άντρες με το πρόσωπό τους ακάλυ-
πτο, θαρρείς και πηγαίνουν από μόνες τους να παραδοθούν. […] Αντί για την
ευγενική απλότητα και τη χαριτωμένη αιδημοσύνη που βασιλεύει ανάμεσά σας,
βλέπει κανείς μια βάναυση απρέπεια, που είναι αδύνατον να τη συνηθίσει
.
18
και αλλού:
Οι κάτοικοι του Παρισιού έχουνε τέτοια περιέργεια, που αγγίζει σχεδόν τα όρια
του εξωφρενισμού. Όταν έφτασα, με κοίταζαν σαν να είχα πέσει από τον ουρα-
νό: γέροι, άντρες, γυναίκες, παιδιά, όλοι θέλανε να με δούνε. Αν έβγαινα έξω,
όλοι στήνονταν στα παράθυρα. […] Καμιά φορά χαμογελούσα όταν άκουγα
ανθρώπους, που δεν είχαν πατήσει σχεδόν ποτέ το πόδι τους έξω από το δωμά-
τιό τους, να λένε αναμεταξύ τους: «Είναι αλήθεια πως μοιάζει με πραγματικό
Πέρση». Ήταν απίστευτο! […] Γι’ αυτό πήρα την απόφαση να αλλάξω τα
περσικά μου ρούχα και να φορέσω ευρωπαϊκά, για να δω αν κι έτσι ακόμα η
φυσιογνωμία μου θα διατηρούσε κάτι το αξιοθαύμαστο.
19
Το υποκείμενο στις
Περσικές Επιστολές
διαμορφώνεται μέσα από τη
συσχέτισή του και, στην προκειμένη περίπτωση, την αντίθεσή του με το
έτε-
ρο
, το διαφορετικό. Ο Montesquieu περιγράφει τους Πέρσες για να μπορέσει
να δώσει μια εικόνα της διαφωτισμένης Γαλλίας μέσα από την αντίθεσή της
με το βασίλειο του Ισπαχάν. Η Λίζυ Τσιριμώκου κάνει λόγο για ένα «δίπτυχο
“εθνογραφικό αφήγημα” της σχέσης “εμείς και οι άλλοι”, “εμείς ως άλλοι”,
που “ταξιδεύει” άνετα τον γάλλο αναγνώστη στη λαγγεμένη Ανατολή, αλλά
και στον πατρογονικό, άγνωστο κήπο του σπιτιού του».
20
Ο Montesquieu, με
άλλα λόγια, μέσα από την αναπαράσταση του διαφορετικού καταφέρνει να
τονίσει τις πτυχές εκείνες των Ευρωπαίων που επιθυμεί να παρουσιάσει. Ό,τι
εντυπωσιάζει τους Πέρσες είναι ό,τι γίνεται άμεσα αντιληπτό σε αυτούς λόγω
της πρωτοτυπίας του και της μοναδικότητάς του. Το άγνωστο και το παράξενο
είναι αυτό που έλκει και, κατά συνέπεια, αυτό που περιγράφεται από τους δύο
παρατηρητές. Μέσα από τη διαφορετικότητα αναδεικνύεται και το
εγώ
και
το
άλλο
και μάλιστα η αντιπαραβολή και η αντίθεσή τους είναι και αυτή που
επικυρώνει τη γνησιότητά τους.
Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι οι πρωταγωνιστές των κειμένων που παρουσι-
18.
Το ίδιο
, σ. 81-83.
19.
Το ίδιο
, σ. 92-93.
20. Λίζυ Τ
σιριμωκου
, «Οι πύλες της Ανατολής»,
Το Βήμα
, Δεκέμβριος 1998, σ. 36.