Α' ΤΟΜΟΣ

κυριακη αθανασιαδου

ενημερώσει το αφεντικό του, Στάθη Θωμά, για τις νέες συναναστροφές του

Κοραή:

Εἰς κοντολογίαν ἐδόθηκεν εἰς ματαιότητες καὶ ἡδοναίς∙ ἡ συναναστροφή του

εἶνε μὲ Φραντζέζους καὶ Καλβίνους […] τὸ παππᾶ ἀπ’ ὡς ἤλθαμε στὸ σπίτι 2

φορὰς τὸν ἔκραξε καὶ ἤφαε ψωμί∙ καὶ λογιάζω πῶς τὸ κάνει τὸ περισσότερον

μήπως κ’ ἐρθοῦν οἱ φίλοι του καὶ τὸν ἰδοῦν μέσ’ στὸ σπίτι.

Ρήξη με το παλιό καθεστώς; Αντίδραση σε μια έξωθεν επιβεβλημένη κοι-

νωνική συμπεριφορά, η οποία όμως δεν συμβαδίζει πλέον με τις προοπτικές

που προσφέρονται από την Ευρώπη του Διαφωτισμού; Η απάντηση έρχεται

από τον Κ. Θ. Δημαρά, όταν αποκαλεί τον Κοραή «ἐξελικτικό»

και συνοψίζει

εύστοχα σε μία λέξη ό,τι χαρακτηρίζει τον Έλληνα λόγιο κατά την παραμονή

του στην Ολλανδία. Ο Κοραής εξελίσσεται σε ένα κατεξοχήν νεωτερικό υπο-

κείμενο. Χαράσσει πρώτα ο ίδιος το μονοπάτι για τη μετακένωση του ευρω-

παϊκού πολιτισμού, διψώντας να αρπάξει ό,τι ερέθισμα του προσφέρεται από

το μωσαϊκό των εθνών με το οποίο έρχεται σε επαφή. Ο Πέτρου από την άλλη

θυμίζει την περιγραφή του Kant για την

ανωριμότητα

στο περίφημο άρθρο

του για τον Διαφωτισμό: «Ανωριμότητα είναι η αδυναμία του ανθρώπου να

μεταχειρίζεται το νου του χωρίς την καθοδήγηση ενός άλλου».

Ο Πέτρου

λοιπόν έχει ανάγκη από την καθοδήγηση των παραδοσιακά εδραιωμένων αντι-

λήψεων∙ μέσα από αυτές βρίσκει τα πατήματά του και αυτές του προσφέρουν

καταφύγιο από την απειλή του καινούργιου κόσμου. Ο ίδιος μάλιστα αναφέ-

ρει χαρακτηριστικά σε μια επιστολή του πως: « Ἐδῶ, αὐθέντη, καθὼς εἴδετε,

ἀγαποῦν ἐκείνους ὁποῦ περπατοῦν ταπεινὰ καὶ τιμημένα, ἀγκαλὰ αὐτὴ ἡ ζωὴ

παντοῦ εἶνε θεάρεστη»,

ενώ δεν παραλείπει να προσθέσει ότι: «Τὸ δικό μου

καπιτάλι, αὐθέντη, εἶνε ἡ τιμή μου καὶ μὴν ἔχῃς εἰς ἐμένα καμμίαν ὑποψίαν

πὼς ἐγὼ ἄλλαξα τὰ ἤθη μου καὶ μὲ τὸν καιρὸν θέλετε τὸ καταλάβει σαφέστε-

ρα».

Συνεπώς, γίνεται αντιληπτό ότι η σεμνότητα και η διαφύλαξη της τιμής

αποτελούν αξίες ύψιστης σπουδαιότητας για εκείνον και μπορούμε πλέον να

κατανοήσουμε τους λόγους για τους οποίους δεν ενστερνίζεται τις ιδέες του

Κοραή στην Ολλανδία.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν και όσα αντλούμε από τις σελίδες

10.

Το ίδιο

, σ. 6.

11. Δ

ημαρας

Νεοελληνικός Διαφωτισμός

, σ. 338.

12.

Τι είναι Διαφωτισμός

, Συλλογικό έργο, Mendelssohn, Kant κ.ά., μτφρ. Ν. Μ.

Σκουτερόπουλος, Κριτική, 1989, σ. 19.

13. Π

ετρου

, σ. 21.

14.

Το ίδιο

, σ. 54.