Α' ΤΟΜΟΣ

90 / 482

Εγώ και… ο άλλος σε Δύση και Ανατολή
89
περιοδικών του 19ου αιώνα αναφορικά με την παραμονή του λογίου στο
Άμστερνταμ, αλλά και τις απόψεις του σχετικά με τον τρόπο ζωής ενός εμπό-
ρου. Σε τεύχος της Αποθήκης των Ωφελίμων Γνώσεων 15 το 1837, για παράδειγ-
μα, συναντούμε την άποψη του Κοραή για τον εμπορικό βίο: « Ὁ ἐμπορικὸς
βίος, βίος ἔντιμος, ἐπειδὴ συνεργεῖ εἰς τὴν εὐδαιμονίαν τῆς πατρίδος, ἐκλιστρᾷ
ὅμως εὐκολώτερα παρὰ κἀνένα βίον ἄλλον εἰς τὴν αἰσχροκέρδειαν». Ακόμη,
το 1839 συναντούμε στις σελίδες του ίδιου περιοδικού άρθρο το οποίο φέρει
τον τίτλο «Τὸ ὄνειρον τοῦ Κοραῆ» και στο οποίο αναφέρεται:
[…] Πολλάκις, ἀδελφέ μου, εἰς τὰς ἀνιαράς μου ἀγρυπνίας, (καὶ αὐταὶ αἱ ἀγρυ-
πνίαι μὲ συμβαίνουσι πολλάκις, μάλιστα τὸν χειμῶνα, ὅταν αἱ νύκτες ἦναι
μακραί), ἀναλίσκω τὸν καιρόν, συλλογιζόμενος τὰ πάθη μου. […] καὶ διαβαί-
νων ἔπειτα εἰς τὰ πλέον ἀνιαρά, τὴν μετὰ τοῦ Εὐσταθίου συντροφίαν, τὴν εἰς
Ὁλλανδίαν ἀποδημίαν […]
Εντοπίζουμε τη διαφορετική οπτική του Κοραή απέναντι σε ό,τι συνέβαινε
στο Άμστερνταμ. Οι «ματαιότητες καὶ ἡδοναίς» που του χρεώνονται από τον
Σταμάτη Πέτρου για τον ίδιο είναι «ἀνιαρὰ πάθη». Συνεπώς καθένας από τους
δύο πρωταγωνιστές βλέπει τη συμβίωσή τους στην Ολλανδία μέσα από το δικό
του πρίσμα, φιλτράροντας όσα συναντά στην ευρωπαϊκή πρωτεύουσα μέσα από
τις αξίες και τα πνευματικά εφόδια που κουβαλά μαζί του από την πατρίδα.
Το ίδιο μονοπάτι με τον Κοραή ακολουθούν και οι Πέρσες αξιωματούχοι του
Montesquieu στο έργο του Περσικές Επιστολές. Ο Ουσμπέκ και ο Ρίκα είναι
δύο Πέρσες που επισκέπτονται το Παρίσι και με το ταξίδι τους αυτό εξυπη-
ρετούν θαυμάσια τον σκοπό του Montesquieu, που δεν είναι άλλος από το
να μας περιγράψει τα έθιμα και τις συνήθειες τόσο των Γάλλων όσο και των
Περσών και μέσα από την αντιπαραβολή τους να καυτηριάσει, αλλά και να
αναδείξει με εντονότερα χρώματα τη διάσταση μεταξύ Δύσης – Ανατολής. Το
εγώ – εμείς και το έτερο είναι περισσότερο ευδιάκριτα σε αυτό το έργο, μια
και η χιλιομετρική απόσταση που χωρίζει τα δύο έθνη είναι ενδεικτική των
διαφορών που χωρίζουν τους δύο λαούς.
Αξίζει να αναφερθεί επιγραμματικά ότι όσο βρίσκονται στη χώρα τους, το
Ισπαχάν, το εγώ τους μορφώνεται από τους αυστηρούς κανόνες του περσικού
κράτους. Στον αντίποδά τους βρίσκονται τόσο οι γυναίκες του Ισπαχάν, που
εξαιτίας του φύλου τους δεν τυγχάνουν ισότιμης μεταχείρισης με τους άνδρες,
15. Το βρίσκουμε στην ηλεκτρονική βάση Κοσμόπολις , .
gr/kosmopolis/index.php/apothiki1