Α' ΤΟΜΟΣ

Μιχαηλ Πασχαλησ

Αξίζει να προσέξουμε δύο ακόμη καλβικές αναφορές στη λέξη «στῆθος».

Παρόλο που δεν αφορούν στην εσωτερική αλλά στη σωματική διάσταση της

λέξης, υποκρύπτουν ιταλισμούς – για διαφορετικούς λόγους η καθεμιά. Πρό-

κειται για μια τολμηρή και μια γλωσσικά ανορθόδοξη έκφραση, στοιχεία που

πρέπει πάντα να βάζουν σε υποψία τον αναγνώστη των

Ωδών

ως προς την

προέλευσή τους και να τον θέτουν σε ερευνητική εγρήγορση. Η πρώτη απαντά

στην Ωδή «Εἰς Σάμον»:

5. «ἀνθηρὸν τὸ στῆθός σου»

Ἐσὺ ἀνθηρὸν τὸ στῆθός σου,

φαιδρὸν τὸν οὐρανὸν

ἔχεις, καὶ ἀπὸ τὰ δένδρα σου

πολλὴ πάντοτε κρέμεται

καρποφορία.

(XIV 51-55)

Το «ἀνθηρὸν στῆθος» της Σάμου κατάγεται πιθανότατα από την ιταλική έκ-

φραση «florido petto», που εμφανίζεται ήδη τον 18ο αιώνα αλλά είναι κυρίως

γνωστή από τον Carducci και τον D’Annunzio. Γράφει ο Carducci στην Ωδή

που τιτλοφορείται «Presso l’urna di Percy Bysshe Shelley» («Δίπλα στην

τεφροδόχο του Πέρσυ Μπυς Σέλλεϋ»): «mentre

al florido petto

richiamasi

Andromache il figlio» («ενώ ξανά στο ανθηρό της στήθος τον γιο της καλεί

η Ανδρομάχη»).

Και στους παρακάτω στίχους του D’Annunzio από το ποί-

ημα «Febbre» (Πυρετός) διαβάζουμε: «io voglio perdermi/in sogni azzurri

e d’oro su ’l tuo florido/petto e fra i tuoi capelli» («θέλω να χαθώ/σε

όνειρα γαλανά και χρυσαφένια στο ανθηρό σου/στήθος, ανάμεσα στα μαλ-

λιά σου»).

Το επίθετο «florido» σημαίνει κυριολεκτικά «ανθισμένος», αλλά

χρησιμοποιείται μεταφορικά για μέρη του σώματος με τη σημασία «σφριγη-

λός», «υγιής», «εύρωστος».

Συνεχίζει και αναπτύσσει τη χρήση του λατ. επι-

θέτου «floridus» στην κλασική λατινική ποίηση.

Η πρωτοτυπία του Κάλβου

15. Από τη συλλογή

Odi barbare

, II XLVIII 19. Η Ωδή γράφτηκε το 1884. Η

συγκεκριμένη σκηνή παραπέμπει στη συνάντηση του Έκτορα με την Ανδρομάχη στη

ραψωδία Ζ της

Ιλιάδας

16. Από τη συλλογή

Primo vere

(1879), I 10.

17. B

attaglia

, λήμμα «florido», 4: «Che denota robustezza, vigore, energia, che

ha una conformazione sana e robusta, che sprizza salute; prosperoso, carnoso».

18. Ξεκινώντας από τον Κάτουλλο: 61, 57 «floridam puellulam»· 61, 193 «ore

floridulo nitens»· 64, 251 «florens Iacchus»· 68, 16 «iucundum cum aetas florida

ver ageret». Βλ. G

lare

, λήμμα «floridus», 3. Το επίθετο «ἀνθηρός» (γεμάτος άνθη,