Α' ΤΟΜΟΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

λόγου, αλλά κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Ένα κείμενο, για το οποίο δεν θα πίστευε

κανείς ότι θα θυσιαζόταν ποτέ σε μια συμβατική ρητορική, και ο Σεφέρης τόσο

θαύμαζε τη γλωσσική ποιότητά του, είναι τα

Απομνημονεύματα

του Στρατηγού

Μακρυγιάννη,

έργο ενός αναλφάβητου που είχε μάθει να γράφει με ακου-

στικό τρόπο προκειμένου να μπορέσει να καταγράψει τα σημαντικά επεισόδια

του ελληνικού απελευθερωτικού αγώνα, στα οποία είχε εμπλακεί και ο ίδιος.

Ο αυθόρμητος πατριωτισμός του Μακρυγιάννη ξεδιπλώνεται ωστόσο σε έναν

χώρο φιλελληνισμού, τον οποίο διατρέχουν Τούρκοι, Αλβανοί, Γάλλοι, Άγγλοι,

χωρίς να ξεχνάμε βέβαια και τους Βαυαρούς, ενάντια στους οποίους ο Στρα-

τηγός θα οργανώσει μία συνομωσία με στόχο την επιβολή συντάγματος. Με

την αναφορά στους ξένους, Τούρκους ή φιλέλληνες, για να μη μιλήσουμε

και για στοιχεία της διασποράς, όπως οι Φαναριώτες, τα πατριωτικά απο-

μνημονεύματα του στρατηγού αποβαίνουν μια συνεισφορά στην ιστορία της

Ελλάδας στην Ευρώπη, σαν ο αναλφάβητος στρατηγός να είχε αποφασίσει να

ενσαρκώσει τη φιλελληνική εμμονή της Ευρώπης και τη γραφική αισθητική

των κλεφτών και των παλικαριών.

Αναμφίβολα θα έπρεπε να προχωρήσουμε σε μία περιοδολόγηση των ξένων

αναφορών στην ελληνική λογοτεχνία. Φαίνεται ότι στον 20ό αιώνα οι Έλ-

ληνες φοιτητές που αργότερα γίνονται συγγραφείς είναι στραμμένοι ιδιαίτε-

ρα προς τη Γαλλία. Πρόκειται για την περίπτωση των φιλοσόφων, από τον

Κώστα Αξελό στον Κορνήλιο Καστοριάδη,

οι οποίοι προσέφεραν μάλιστα

στη Γαλλία και μια εκπληκτική εξοικείωση με τη γερμανική φιλοσοφία, της

οποίας ήταν επίσης εισηγητές. Αντίθετα, κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώ-

να, οι Έλληνες στρέφονταν κυρίως προς τη Γερμανία. Ας πάρουμε για πα-

ράδειγμα τον ποιητή Λορέντζο Μαβίλη.

Έφυγε για τη Γερμανία το 1878,

όπου παρέμεινε περισσότερο από δώδεκα χρόνια και γνώρισε το έργο του

Kant, του Fichte και του Schopenhauer φοιτώντας σε πολλά πανεπιστήμια

πριν γίνει διδάκτορας στο Erlangen το 1890. Μετέφρασε Goethe, Schiller,

Uhland και τα σονέτα του στοιχειώνονται από χρυσομαλλούσες Γερμανίδες

γυναίκες. Εντοπίζουμε στο έργο του μνήμες από το Fribourg, ενώ ποιήματα

για σερβιτόρες των μπρασερί παρατίθενται με αναφορές στον υπεράνθρωπο.

Ο Μαβίλης, που σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων του

27. Général

acriyannis

Mémoires

, traduit par Denis Kohler, Albin Michel,

Παρίσι 1986.

28. Servanne

ollivet

Destins d’exilés. Trois philosophes grecs à Paris : Kos-

tas Axelos, Cornelius Castoriadis, Kostas Papaïoannou

, Manuscrit, Παρίσι 2011.

29. Lorenzos

avilis

Les sonnets

, Epsilon, Αθήνα 2011.