Α' ΤΟΜΟΣ

MICHEL ESPAGNE

διαφαίνεται ακόμα, για παράδειγμα, στο μυθιστόρημα της Μαρίας Ιορδανί-

δου

Διακοπές στον Καύκασο.

Η ελληνική ποντιακή διασπορά, όσο κι αν ήταν σημαντική, είναι χωρίς

αμφιβολία λιγότερο σημαντική για τη συγκρότηση μιας πολιτισμικής ελίτ από

την ιταλική διασπορά. Ένας εκπρόσωπος της διασποράς αυτής ήταν σίγου-

ρα ο Ανδρέας Μουστοξύδης, ο οποίος, μολονότι γεννήθηκε στην Κέρκυρα,

για πολλές δεκαετίες δραστηριοποιήθηκε με σκοπό να διαδώσει την ιδέα του

ελληνικού κράτους στην Ιταλία και κυρίως στη Γαλλία. Είχε επαφές με τους

πνευματικούς κύκλους του Πεδεμόντιο, της Λομβαρδίας-Βενετίας και της Το-

σκάνης. Ήταν φίλος του μυθιστοριογράφου Manzoni, γνώριζε τον Berchet,

δημιουργό του διάσημου ποιήματος «Οι πρόσφυγες της Πάργας», το οποίο

συνέθεσε βασισμένος στη γαλλική μελέτη του Μουστοξύδη για την Πάργα.

Ο Μουστοξύδης συνέβαλε μαζί με τον Vincenzo Monti στη μετάφραση της

Ιλιάδας στα ιταλικά, μετέφρασε ο ίδιος Ηρόδοτο, εξέδωσε στα ιταλικά μια

συλλογή με Έλληνες ιστορικούς, προέτρεψε τον Leopardi να δημοσιεύσει το

Canzone sulla Grecia

και δημοσίευσε στα ιταλικά επίσης πολλούς τόμους

για την ιστορία της Κέρκυρας. Επίσης, προέτρεψε τον Fauriel να συνθέσει

τη συλλογή με τα ελληνικά δημοτικά τραγούδια και τον συνόδευσε στη Βε-

νετία και την Τεργέστη, προκειμένου να επισκεφθούν Έλληνες μετανάστες,

θεματοφύλακες των δημοτικών τραγουδιών. Ο Μουστοξύδης, τέλος, είχε την

ευκαιρία να επεκτείνει το έργο του αναμορφωτή της ελληνικής παιδείας στην

πράξη, καθώς διατέλεσε πρώτος Υπουργός Παιδείας στο νέο ελληνικό κράτος.

Πρόκειται δηλαδή για μια μορφή της ευρωπαϊκής πολιτισμικής και λογοτεχνι-

κής ιστορίας, που ενσαρκώνει τη μετακένωση αναπαραστάσεων της Ελλάδας

προορισμένων για τους Ιταλούς προς την καθεαυτή ελληνική παιδεία. Το πέ-

ρασμα από τα ιταλικά στα ελληνικά –γλώσσα παιδείας για τους Επτανήσιους

τουλάχιστον έως την Ένωση με την Ελλάδα, το 1864– χαρακτηρίζει επίσης τη

διαδρομή του Διονυσίου Σολωμού, ο οποίος έγραψε τα πρώτα του έργα στα

ιταλικά για να περάσει αργότερα στα ελληνικά, που τα κατείχε λιγότερο καλά,

έως και το 1823 που έγραψε τον

Ύμνον εις την Ελευθερ αν

. Είναι αρκετά εν-

δεικτική για τις πολιτισμικές μεταφορές στην ελληνική ιστορία η διαπίστωση

ότι ο εθνικός ύμνος, ποίημα που οφείλει πολλά στον ευρωπαϊκό ρομαντισμό,

γράφτηκε από έναν Έλληνα με προέλευση από τη Ζάκυνθο, ευγενικής κα-

ταγωγής, ο οποίος, όπως και πολλοί άλλοι της τάξης του, είχε λάβει ιταλική

παιδεία και δεν γνώριζε παρά μόνο την προφορική μορφή της ελληνικής γλώσ-

22. Maria

ordanidou

Vacances dans le Caucase

, Actes Sud, Παρίσι 1997.

Πρώτη ελληνική έκδοση: 1965.