Α' ΤΟΜΟΣ

MICHEL ESPAGNE

Οι μορφές της διασποράς είναι πολλές, και η Σμύρνη συνιστά ένα παρά-

δειγμα της ιστορικής διασποράς.

Αλλά έως πιο σημείο μπορούμε ακόμα να

συζητάμε για πολιτισμό διασποράς σε ένα λιμάνι στο οποίο το 1884 βρίσκο-

νταν 40.000 Τούρκοι, 9.000 Αρμένιοι, 15.000 Εβραίοι, 30.000 Έλληνες του

βασιλείου και 90.000 Έλληνες υπήκοοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, για

να μη μιλήσουμε και για τους Λεβαντίνους. Τη δεκαετία του 1830 οι Έλληνες

ήταν ακόμη μειονότητα, αλλά μετά το 1860 έγιναν πλειονότητα. Η Σμύρνη,

μια από τις πιθανές πατρίδες του Ομήρου, ήταν, όπως γνωρίζουμε, τόπος δια-

μονής πολλών αρχαίων συγγραφέων, από τον γιατρό Γαληνό έως τον σοφιστή

Αίλιο Αριστείδη. Και τον 19ο αιώνα υπάρχουν πολλοί Σμυρνιοί και φιλέλληνες

λογοτέχνες, οι οποίοι με τα ποιήματά τους συμβάλλουν στην καλλιέργεια

μιας λογοτεχνικής γλώσσας (Ιωάννης Καρασούτσας, Αλ. Φωτιάδης, Άγγελος

Σημηριώτης). Από το 1817 και με τις εμπλουτισμένες εκδόσεις, ο Κωνσταντί-

νος Οικονόμος (ο εξ Οικονόμων) με το έργο του

Αυτοσχέδιος διατριβ περ

Σμύρνης

υπενθυμίζει τον ρόλο που έπαιξε στην παλινόρθωση του ελληνικού

πολιτισμού αυτή η πόλη, στην οποία γεννήθηκε ο κυριότερος εκπρόσωπος

του ελληνικού πολιτισμού στη Γαλλία του 1800, ο Αδαμάντιος Κοραής. Αλλά

αν η Σμύρνη υπήρξε μια πόλη κατά κύριο λόγο ελληνική, στην οποία μάλιστα

από το 1838 κυκλοφορούσε η ελληνόφωνη εφημερίδα

Αμάλθεια

, από το 1821

κυκλοφορούσε επίσης μία εφημερίδα στα γαλλικά,

Le Spectateur oriental

η πρώτη εφημερίδα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αρχικά ευνοϊκή προς

τον αγώνα των Ελλήνων, στη συνέχεια υποστηρικτική της Τουρκίας, όταν, το

1824

και για λίγους μήνες τιτλοφορήθηκε

Le Smyrnéen

. Στη Σμύρνη θα

ιδρυθούν και οι πρώτες εφημερίδες στα εβραιο-ισπανικά και στα αρμενικά,

κάποιες επίσης κυκλοφορούν σε δυο γλώσσες, γαλλικά και εβραιο-ισπανικά

ή τουρκικά και εβραιο-ισπανικά. Ωστόσο τείνουμε να ξεχνάμε ότι αν οι ελ-

ληνο-τουρκικές ή οι ελληνο-εβραϊκές εντάσεις

χαρακτηρίζουν την ιδιαίτερα

κοσμοπολίτικη ζωή της Σμύρνης, ορισμένες φορές ήταν λιγότερο σημαντικές

από τις αγγλο-γαλλικές ή τις γαλλο-ιταλικές εντάσεις, σε αυτήν τη μεσογει-

18. Léon

ontente

, Smyrne et l’Occident de l’Antiquité au XXIe siècle

. Yve-

linédition, Παρίσι 2008.

19. Η εφημερίδα

Le Spectateur Oriental

επανεμφανίζεται με τον τίτλο

Smyrnéen

κατά την περίοδο από τις 3 Αυγούστου 1824 (αρ. 1) έως τις 11 Σεπτεμβρίου

1824 (αρ. 11). Άλλη γαλλόφωνη εφημερίδα ήταν το

Courrier de Smyrne

που

κυκλοφόρησε από το 1824 έως το 1905.

20. Léon

ontente

L’antisémitisme grec en Asie Mineure (Smyrne 1774-

1924),

Libra Kitap, Ισταμπούλ 2015.