Α' ΤΟΜΟΣ

MICHEL ESPAGNE

σκεκλημένοι καθηγητές είναι ένα απαραίτητο συμπλήρωμα στους σπάνιους

κατόχους έδρας, στοιχείο που επιβάλλει την πρόσκληση ξένων διδασκόντων:

οι κενές θέσεις θα πρέπει συνεπώς να καλυφθούν από Ευρωπαίους λογίους,

κυρίως νέους Γερμανούς καθηγητές.

Εάν η γερμανική συμμετοχή στη συγκρότηση και στην οργάνωση του ελ-

ληνικού κράτους είναι αναμφισβήτητη, τότε η διαμόρφωση της Ελλάδας χα-

ρακτηρίζεται από τη σχετική προσαρμογή της γερμανικής συμβολής. Για πα-

ράδειγμα, ο Σταμάτης Κλεάνθης, Έλληνας που σπούδασε στη Γερμανία, συ-

νεργάστηκε με τον Schaubert για να σχεδιάσουν τη νέα πρωτεύουσα. Όπως

επίσης, ένας ακόμα Βαυαρός αρχιτέκτονας, ο Friedrich von Gärtner σχεδί-

ασε στην Αθήνα τα Ανάκτορα, το κτίριο της σημερινής Βουλής των Ελλήνων.

Κυρίως όμως μπορούμε να υποστηρίξουμε και την αντίστροφη εκδοχή και να

σημειώσουμε ότι η Ελλάδα, μία εικόνα της που δημιουργήθηκε αφενός από

την πραγματική γνώση της χώρας και αφετέρου από μία φαντασιακή εντύπω-

ση, συνέβαλε στη διαμόρφωση της Γερμανίας. Στον τομέα της αρχιτεκτονικής,

η παρουσία της Ελλάδας στο έργο του Schinkel, στον οποίο οφείλεται η φυ-

σιογνωμία του κέντρου του Βερολίνου, είναι έκδηλη σε αρκετά σημεία, αλλά

ιδίως στο Νησί των Μουσείων. Ο Schinkel γεμίζει τη Γερμανία με ελληνικούς

ναούς όπως το «Neue Wache» στο Βερολίνο και το “Hauptwache” στην

Δρέσδη. Ο Schinkel ασχολήθηκε επίσης με την ανακατασκευή του οικογενει-

ακού πύργου του στενού του φίλου Wilhelm von Humboldt, για τον οποίο ο

ελληνικός πολιτισμός παρείχε ένα αξεπέραστο εργαλείο.

Ο ελληνικός πολι-

τισμός δεν αποτυπώνεται μόνο στη φυσιογνωμία των πόλεων, αλλά αποτελεί,

σε μια ακόμα διασπασμένη Γερμανία, πρότυπο για τη θεμελίωση της χώρας.

Είναι προφανώς το ζήτημα που θέτει η «Bildung» (διάπλαση), η κατάρτιση

στις επιστήμες της ελληνικής αρχαιότητας για την εκπαίδευση των Πρώσων

δημοσίων υπαλλήλων. Το Μόναχο δεν είναι ριζικά διαφορετικό από το Βερο-

λίνο. Οι δύο κύριες γερμανικές μητροπόλεις ανταποκρίνονται σε φιλελληνικά

αρχιτεκτονικά πρότυπα. Στο Μόναχο κυριαρχεί η μορφή του Leopold von

Klenze, ο οποίος δεν ήταν μόνο ο αρχιτέκτονας του ελληνικού οικιστικού συ-

νόλου του Königsplatz, αλλά και του ναού της γερμανικής δόξας Walhalla,

κτισμένου σύμφωνα με το πρότυπο του Παρθενώνα. Όπως ο Schinkel, έτσι

και ο Leopold von Klenze επεξεργάστηκε προτάσεις και σχέδια για την πόλη

των Αθηνών. Πήγε στην Ελλάδα όπου καθοδηγήθηκε από τον Ludwig Ross

14. Michel

spagne

– Sandrine

aufroy

(dir.),

L’hellénisme de Wilhelm von

Humboldt et ses prolongements européens,

Éditions Demopolis / École française

d’Athènes, Παρίσι 2016.