Α' ΤΟΜΟΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

και σε πολλές περιπτώσεις του προσέφερε και πολιτικό στήριγμα. Το 1847 ο

Leopold von Klenze ζωγράφισε έναν πίνακα που αναπαριστά την αρχαία

Ακρόπολη και τον Άρειο Πάγο με το άγαλμα της Προμάχου Αθηνάς. Εάν η

αλληλογραφία του Ross και του Klenze, που εκδόθηκε πρόσφατα,

δείχνει

την επιρροή του βαυαρικού φιλελληνισμού στη μορφολογία της πόλης των

Αθηνών και στη διαχείριση των αρχαιοτήτων, οι ελληνικές ρίζες της πολεοδομί-

ας του Μονάχου είναι εξίσου εμφανείς.

Θα μπορούσαμε να παρουσιάσουμε και άλλα παραδείγματα στη Γερμανία,

όχι τόσο άμεσα ορατά, όπως στη Βόννη, όπου ο Friedrich Gottlieb Welcker,

πιστός μαθητής του Humboldt, επί σαράντα χρόνια στις αρχαιολογικές και

φιλολογικές μελέτες του χρησιμοποιούσε το ελληνικό παράδειγμα ως βάση για

τη διαμόρφωση του νεο-ουμανισμού. Ο Welcker ίδρυσε επίσης ένα μουσείο,

στο οποίο οι φιλόλογοι μπορούσαν να συσχετίσουν τα αρχαία κείμενα με εκ-

μαγεία αγαλμάτων της κλασικής Ελλάδας. Πραγματοποίησε ένα μεγάλο ταξίδι

στην Ελλάδα, επιχείρησε να μάθει τη δημοτική, και γενικά συνέβαλε στη δια-

μόρφωση μιας Γερμανίας σύμφωνης με το αθηναϊκό πρότυπο. Τα ταξίδια στην

Ελλάδα που πραγματοποιούν οι σημαντικότεροι λόγιοι του 19ου αιώνα –μετα-

ξύ αυτών και o κύριος θεωρητικός της αισθητικής Friedrich Theodor Vischer,

που ταξιδεύει στην Ελλάδα το 1839-1840

– πρέπει να μελετηθούν όχι τόσο

ως μαρτυρίες για τη χώρα, αλλά ως συλλογή από αντικείμενα και εντυπώσεις

που συμβάλλουν στη συγκρότηση της Γερμανίας. Αυτή η διπλής κατεύθυνσης

πολιτισμική μεταφορά μας υποχρεώνει να ασχοληθούμε με τις μετακινήσεις.

Η Ελλάδα, ως γερμανικό δημιούργημα, όφειλε να είναι σύμφωνη με πρότυπα

επεξεργασμένα στη Γερμανία, αλλά αποδεσμεύεται από αυτά· η Ελλάδα της

Νήσου των Μουσείων ή του Walhalla δεν είναι η Ελλάδα του Παρθενώνα,

αλλά είναι η προσπάθεια να διαμορφωθεί μια γερμανική ταυτότητα με σεβα-

σμό στις καθιερωμένες εξουσίες που προβάλλονται από τα δάνεια στοιχεία. Οι

ασυνέχειες που παρατηρούνται στις ελληνικές αναφορές κατά τον γερμανικό

19ο αιώνα ή στις εισαγωγές από τη Γερμανία κατά τη διάρκεια του ελληνικού

19ου αιώνα είναι ταυτόχρονα και συνέχειες οι οποίες διασταυρώνονται κάποια

στιγμή μέσα στη γενική ευρωπαϊκή ιστορία.

Η Ελλάδα, ακόμη και η σύγχρονη, σε μεγάλο βαθμό αναπτύσσεται εκτός

15. Alexander

apageorgiou

-V

enetas

Briefwechsel Klenze-Ross 1834-1854

Archäologische Gesellschaft zu Athen, Αθήνα 2006.

16. Michel

spagne

, « Le voyage en Grèce de Friedrich Theodor Vischer”,

στο Françoise

nopper

και J.

ondot

(επιμ.),

« Voyages…Voyages… » Hommage

à Alain Ruiz,

Pessac, Presses Universitaires de Bordeaux, 2010, σ. 267-279.