26 / 482
ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
25
Γάλλου πρέσβη στην Τουρκία Choiseul-Gouffier (1782), ή ακόμη
το Voyage
en Morée
του François Pouqueville, που κυκλοφόρησε το 1805 και μετα-
φράστηκε την ίδια χρονιά, είναι βιβλία που καλλιέργησαν την επιθυμία για την
απελευθέρωση της Ελλάδας από τον οθωμανικό ζυγό, ενώ ταυτόχρονα απο-
τελούν στοιχεία της πνευματικής διαμόρφωσης των νέων Γάλλων, στιγμές της
γαλλικής πνευματικής ιστορίας, ευρύτερα της ευρωπαϊκής. Η αναπαράσταση
αυτή της Ελλάδας αποτελεί κυρίως ένα ευρωπαϊκό επισφράγισμα, παρά μια
εθνική κατασκευή, και με τον τρόπο αυτό μπορεί να ενταχθεί στην ελληνική
πολιτισμική ιστορία. Ο θάνατος του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι, απο-
τυπωμένος στον νεοκλασικό πίνακα του Βέλγου ζωγράφου Odeveare, είναι
στιγμή εξίσου της αγγλικής και της ελληνικής ιστορίας.
Ο φιλελληνισμός είναι συχνά ένα συλλογικό σχέδιο που συνδέει τους Ευ-
ρωπαίους συγγραφείς και τους Έλληνες παρόχους πληροφοριών, ο ρόλος των
οποίων έχει συχνά υποτιμηθεί. Ο Karl Benedict Hase, ιδρυτής της έδρας
των νέων ελληνικών στην École des langues orientales [Σχολή των ανατολι-
κών γλωσσών], καταγόταν από την Ιένα και είχε μάθει την ελληνική γλώσσα
κοντά σε γενίτσαρους στρατολογημένους στα στρατεύματα του Ναπολέοντα.
Μεταξύ των Γάλλων φιλελλήνων, των οποίων η στράτευση μπορεί να χαρακτη-
ριστεί ταυτόχρονα πολιτική και φιλολογική, ο Claude Fauriel υπήρξε προσω-
πικότητα ιδιαιτέρως σημαντική αφού μπορεί να θεωρηθεί ως ένας από τους
διαμεσολαβητές μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας κατά τις πρώτες δεκαετίες του
19ου αιώνα· ο φιλελληνισμός που απορρέει από τις δραστηριότητές του συ-
νιστά μια γαλλο-γερμανική μεταφορά
5
. Η κύρια συμβολή του Fauriel στον
φιλελληνισμό είναι η συλλογή του
Chants populaires de la Grèce moderne
[Δημοτικά τραγούδια της σύγχρονης Ελλάδας]
,
η οποία κυκλοφόρησε το 1824
και το 1825 από τον σημαντικό εκδότη των φιλελληνικών έργων, Firmin Didot.
Πρώτο έργο τέτοιου τύπου, η συλλογή δημοτικών τραγουδιών,
6
αποτελεί επί-
σης προϊόν διασταυρούμενων παρορμήσεων και ανταλλαγών. Πρέπει να επι-
σημανθεί επίσης το σχέδιο του Werner von Haxthausen, ο οποίος υπήρξε
Eλλήνων, σειρά «Pήγα Bελεστινλή Άπαντα τα Σωζόμενα», τόμος Δ´, 1η έκδ., Aθήνα
2000 (2η έκδ. 2003). Μία δεύτερη έκδοση θα πραγματοποιηθεί το 1819.
5. Geneviève
E
spagne
και Udo
S
chöning
(επιμ.),
Claude Fauriel et l’Allemagne.
Idées pour une philologie des cultures
, Honoré Champion, Παρίσι 2014.
6. Αλέξης
Π
ολίτης
,
Η ανακαλυψη των ελληνικών δημοτικών τραγουδιών. Προϋπο-
θεσεις, προσπαθειες και η δημιουργία της πρώτης συλλογής, Αθ να
2
1999. Του ίδιου,
« La seconde vie des chansons populaires grecques. Modes d’incorporation de
l’élément populaire dans l’intelligentsia du XIXe siècle »,
Historical Review /
La Revue Historique,
Institut de Recherches Neohelleniques, VIII (2011) 47-59.