Α' ΤΟΜΟΣ

Βασιλειοσ Παππασ

408

κύρια πηγή του Τρόγου στάθηκε ο Θεόπομπος. Ασκεί έντονη κριτική στο προϊόν

της δουλειάς του Ιουστίνου, μα τονίζει ότι μπροστά στην απώλεια του πρωτο-

τύπου μοιάζει, πραγματικά, πολύτιμο.

Υπογραμμίζει ότι οι Ρωμαίοι συγγραφείς

αποτελούν τη συνέχεια των Ελλήνων, άρα η γνώση της ρωμαϊκής ιστορίας είναι

απαραίτητη γι’ αυτόν που μελετά την ελληνική ιστορία. Επίσης τονίζει τη χρησι-

μότητα της Λατινικής στον μελετητή φυσικών επιστημών (επιστημονική ορολο-

γία) και στον σπουδαστή ξένων γλωσσών (ειδικά της Ιταλικής και της Γαλλικής).

Ο εισαγωγικός πρόλογος του Φλώρου αποτελεί τεράστια απόδειξη λατι-

νομάθειας. Κάνει λόγο για την αρχή της Ρώμης

και εξετάζει την καταγωγή

φίλε διὰ νὰ τὸ διαβάσῃς εἶναι ἐπιτομὴ τῶν φιλιππικῶν τοῦ λατίνου Πομπηΐου Τρόγου

ὁποῦ ἄκμαζε πρὸ Χριστοῦ ὀλίγον μεταξὺ Γαΐου Καίσαρος καὶ Ὀκταβίου Καίσαρος·

καὶ περιέχει κατὰ πρῶτον λόγον τὴν ἀρχὴν τῶν μακεδόνων ἀπὸ τὴν πρώτην της κατα-

βολήν, ἕως εἰς τὴν γιγαντιαίαν της ἀκμήν, καὶ καταιβαίνει εἰς τὴν παρακμήν της, καὶ

ἕως εἰς τὸ τέλος· ὅθεν καὶ ὀνομάσθηκε φιλιππικὰ ἀπὸ τὸν Φίλιππον τὸν πατέρα τοῦ

μεγάλου Αλεξάνδρου

».

15. Βλ. σ. (6)-(7) (χωρίς αρίθμηση): «

Τίς ἦταν ὁ ἐπιτομεύς; ῞Ενας γραμματικὸς

ὀνομαζόμενος ᾽Ιουστῖνος, ὁ ὁποῖος δὲν ἦταν ὁ ᾽Ιουστῖνος ὁ μάρτυς, δὲν ἄκμαζε μετὰ

τὴν κτίσιν τῆς Κωνσταντινουπόλεως, καθὼς συμπέραναν τινὲς πάντῃ ἀσυμπέραστα.

Ἄκμασε πρὸ τῆς Κωνσταντινουπόλεως, εἰς τὴν Ρώμην βέβαια· ἀρκεῖ τοῦτο. Ποῖος

ἱστορικός; Ποῖος ἐπιτομεὺς στάθηκε; Θὰ τὸ μάθῃς διαβάζοντας μὲ προσοχὴν τὸ βι-

βλίον, καὶ μάλιστα ταῖς περιοχαῖς ὁποῦ ἔγειναν ἀπ’ ἄλλον· καὶ ἀπὸ τὸ σύγγραμμα τοῦ

ἰδίου Τρόγου, ὅπου θαϊδῇς τί ἄκαιρα καὶ ἀνιστόρηκα

[sic]

παραπηδήματα, τί δηλαδὴ

ἀποτομαῖς καὶ κολοβώσεις ἔκαμε ὁ λεγόμενος ἐπιτομεύς, ὁ ὁποῖος τὴν ἔκαμε, ὡς

γραμματικὸς διὰ νὰ κάμῃ ἐπίδειξιν τῶν λογοτορνευμάτων του. Πλὴν καὶ οὕτω εἰς τὴν

ἀπὸ τὸ ναυάγιον πτωχείαν μας, εἶναι καὶ αὐτὸ τὸ βιβλίον ἀξιόλογον καὶ περισπούδα-

στον· ἐπειδὴ παίρνομεν δι’ αὐτοῦ μίαν ἔννοιαν τῆς ἱστορίας τοῦ Τρόγου, καὶ βέβαια

καὶ τῶν φιλιππικῶν τοῦ χιώτου Θεοπόμπου, ὁ ὁποῖος ἦταν φιλαλήθης καὶ ἐξόδευσε

πολλὰ διὰ νὰ κάμῃ τὴν ἱστορίαν του, λέγει ὁ Αθήναιος· ἐπειδὴ βέβαια ὁ Τρόγος ἀπὸ

τὸν Θεόπομπον πῆρε καὶ τὴν ὕλην καὶ τὴν ἐπιγραφὴν τῆς ἱστορίας του, καὶ τὴν ἐξα-

κολούθησε ὕστερα ἕως εἰς τὸ τέλος τῆς μακεδονικῆς ἀρχῆς, ἀπὸ ἄλλους ἱστορικούς,

ἕλληνας βέβαια· ἐπειδὴ τότε οἱ ῥωμάνοι μετάφραζαν, δὲν ἔφραζαν σχεδόν

».

16. Βλ. σ. (7) (χωρίς αρίθμηση): «

Αὐτὴ εἶναι ἡ αἰτία ὁποῦ τοὺς παλαιοὺς λατίνους

συγγραφεῖς πρέπει νὰ τοὺς ἐννοῇ τινάς, ὡς ἕνα συμπλήρωμα τρόπον τινὰ τῶν ἑλλη-

νικῶν βιβλίων ὁποῦ μᾶς ἔμειναν. Αὐτὴ εἶναι ἡ αἰτία ὁποῦ ἕνας σοφός μας δὲν πρέπει

νὰ ἀμελῇ τὴν λατινικὴν γλῶσσαν· ἐπειδὴ χωρὶς αὐτὴν μήτε τὰ τῶν ἑλλήνων ἠμπορεῖ

σωστὰ νὰ ἠξεύρῃ, ὅσον ἠμποροῦν νὰ τὰ ἠξεύρουν τώρα, ἐξ’ αἰτίας τῆς πυρκαϊᾶς· δὲν

λέγω ταῖς ὠφέλειαις ὁποῦ ἠμπορεῖ νὰ ἔχῃ εἰς ταῖς ἐπιστήμαις, ταῖς φυσικαῖς μάλι-

στα· ἀφίνω ἀκόμα νὰ λέγω καὶ τὴν εὐκολίαν ὁποῦ ἠμπορεῖ νὰ ἔχῃ εἰς τὴν γλῶσσαν

τῶν ἰταλῶν καὶ τῶν φρανσαίων. Αὐτὴ εἶναι ἡ αἰτία ὁποῦ μετάφρασα καὶ ἐγὼ τὰ σωζό-

μενα τοῦ Τρόγου εἰς τὴν ἐπιτομήν

».

17. Βλ. σ. 6-8: «

Ἂν θέλωμεν νὰ ἀναίβωμεν εἰς ταῖς πρώταις καταβολαῖς τῆς περί-