Α' ΤΟΜΟΣ

Πεγκυ Καρπουζου

370

Ένα άλλο συναφές ζήτημα που εντάσσεται στη ρητορική της «συνέχειας» της

εθνικής ταυτότητας είναι εκείνο της προστασίας των αρχαιοτήτων. Παρουσιάζεται

ως επιτακτική ανάγκη για τους λογίους – ακόμη και αν οι αμαθείς και δεισιδαίμο-

νες χωρικοί, ιδιαίτερα στις αρχές του 19ου αιώνα, αδιαφορούσαν ή δεν αντιλαμ-

βάνονταν τα αρχαία μνημεία ως μέρος της εθνικής τους κληρονομιάς. Στο κείμενο

του Ανδρέα Μουστοξύδη τίθεται το ζήτημα της πιθανής απογοήτευσης του περιη-

γητή για τα μη σωζόμενα μνημεία, εφόσον οι Δελφοί έχουν περιέλθει «εις την θέσιν

αυτού του τόπου, όπως η φύσις τον έπλασε, και ο άνθρωπος τον πρωτοηύρε» (σ.

47). Αφού αποδίδονται οι ευθύνες που αναλογούν στην κυβέρνηση του ελληνικού

κράτους, προβάλλεται και η ατομική ευθύνη των Ελλήνων όσον αφορά την αποκα-

τάσταση της εικόνας της ολότητας του χώρου και τη διάσωση των αρχαίων μνημεί-

ων. Ο ίδιος επιδίδεται σε αρχαιολογικές εικασίες σχετικά με την πλήρη εικόνα του

αρχαιολογικού χώρου βάσει ιστορικών και φιλολογικών πηγών και των κειμένων των

ξένων περιηγητών που προηγήθηκαν. Σε ένα πιο πρακτικό επίπεδο, ένας « Έλλην

διαμένων εις Δελφούς», όπως αναφέρεται, προβαίνει μόνος του, λόγω του πατρι-

ωτισμού του, σε αρχαιολογικές εκσκαφές αλλά και στη διαφύλαξη των ευρημάτων

στην οικία του, εν είδει μικρού μουσείου, διαθέσιμου στους επισκέπτες:

Αυτός επιθυμεί να στολίση τον οίκον του, κατασταίνοντάς τον ως μικρόν

Μου-

σείον

, αφιερωμένον από τον πατριωτισμόν του εις την φήμην της πατρίδος του,

όπου θα αφήσει

σώα

και

αδιαίρετα

εις τα τέκνα του, όσα εύρη λείψανα των

ενδόξων και λαμπρών αυτής ημερών. (σ. 56).

Η πατριωτική ιδιωτική πρωτοβουλία προστατεύει τα μνημεία από τις φυσικές

φθορές, τους βανδαλισμούς αλλά και τις κλοπές από τους ‘βάρβαρους’ ξένους

που τα επισκέπτονται και αποτελούν κίνδυνο όχι μόνο για την ακεραιότητα

του μνημείου αλλά και για την ίδια την υπόστασή του («και πιθανώς αι

βάρ-

βαροι

επισκέψεις ολίγων ακόμη αργών ξένων ογλίγωρα θα το καταστήσουν

απλόξεστον και

άμορφον

όγκον υαλιστερού ερειπίου» (σ. 57). Tα ταξιδιωτικά

κείμενα Ευρωπαίων περιηγητών βρίθουν από μαρτυρίες περί της οικειοποίη-

σής τους ερειπίων από τους αρχαιολογικούς χώρους που επισκέφθηκαν, όπως

για παράδειγμα εκείνη της υφαρπαγής τμήματος μαρμάρου του Παρθενώνα

από τον Chateaubriand. Συνήθως τέτοιες πράξεις από τους λόγιους περιηγη-

τές στόχευαν στη δημιουργία «προσωπικών μουσείων» στην οικία τους για τη

διασφάλιση της ατομικής τους μνήμης και τη μετέπειτα συνοχή της ατομικής

τους αυτοβιογραφίας

– μια δραστηριότητα που φυσικά ήταν ανταγωνιστική

και επιζήμια ως προς τη διασφάλιση της νεοελληνικής εθνικής αφήγησης.

26. Πρβλ. H

amon

, σ. 65.