Α' ΤΟΜΟΣ

329 / 482

Αικατερινη Μητραλεξη
328
επαρκώς κατά τη δεξίωση των κλασικών και ρομαντικών Γερμανών ποιητών
στον χώρο της νεοελληνικής γραμματείας.
Στη γερμανική ιστοριογραφία της λογοτεχνίας είναι κοινά αποδεκτό ότι ο
Gaspard Robertson εξελίσσοντας τη laterna magica. Πρβλ. Johann Wolfgang
von G oethe, Werke. Hamburger Ausgabe in 14 Bänden. Band 3. Dramatische
Dichtungen I. Faust. Eine Tragödie, επιμ. Erich Trunz, dtv, Μόναχο 1982, σ.
146-364 (= Φάουστ ΙΙ), σ. 257-303 (= η πράξη Ελένη), σ. 660 (για τον όρο
‘κλασικορομαντική φαντασμαγορία’)· G oethe, Φάουστ. Μια τραγωδία, εισαγωγή –
μτφρ. – σχόλια Πέτρος Μάρκαρης, Γαβριηλίδης, Αθήνα 2001· Γιόχαν Βόλφγκανγκ
Γ καίτε, Ελένη. Κλασικορομαντική φαντασμαγορία, μτφρ. Θρασύβουλου Σταύρου,
Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, Αθήνα 1979. Η
πράξη «Ελένη» είναι κομβικής σημασίας για την κατανόηση της εξέλιξης της δρά-
σης του δεύτερου Φάουστ και της διαδικασίας εσωτερικής εξέλιξης και ωρίμανσης
της κεντρικής μορφής του έργου. Η ολοκλήρωσή της έδωσε το έναυσμα και για την
ολοκλήρωση του δεύτερου Φάουστ, ύστερα από μακροχρόνια προεργασία και διεργα-
σία. Στην πράξη «Ελένη» ο Φάουστ, ως πνευματικός δημιουργός, στοχάζεται πάνω
στην τέχνη, αρχαία και σύγχρονη. Η δράση του έργου εκτυλίσσεται στην Ελλάδα,
στην Πελοπόννησο, και πρέπει να εκληφθεί ως εσωτερική διεργασία. Ο Φάουστ στην
πρώτη σκηνή καλεί από τον Άδη την ωραία Ελένη του τρωικού μύθου, ως εκπρόσωπο
της κλασικής αρχαιότητας, στον χώρο της, στην Ελλάδα, στη Σπάρτη. Στη δεύτερη
σκηνή η Ελένη συναντά τον Φάουστ στον χρόνο του, τον Μεσαίωνα, σε ένα φράγκικο
κάστρο της Πελοποννήσου, ενώ στην τρίτη σκηνή βρισκόμαστε στη μυθική Αρκαδία,
στον παράδεισο των ποιητών, τόπο εδώ του παιχνιδιού αλλά και του θανάτου του
Ευφορίωνα, του γιου του Φάουστ και της Ελένης, που συμβολίζει τη σύγχρονη τέχνη,
η οποία έλκει την καταγωγή της από την ελληνική αρχαιότητα, και τη σύζευξή της
με το νεότερο πνεύμα. Για την ερμηνεία και των δύο μερών του μνημειώδους έργου
του Goethe, του πρώτου και του δεύτερου Φάουστ βλ. Jochen Schmidt, Goethes
Faust. Erster und zweiter Teil. Grundlagen, Werk, Wirkung, C. H. Beck, Μόναχο
22001 (αναθεωρημένη). Βλ. επίσης Κατερίνα Μητραλέξη, «Η Ελένη στον Φάουστ»
στον τόμο Κύκλος Ελένη, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών – ΜΙΕΤ, Αθήνα 1992-1993, σ.
22-27. Η μορφή του Ευφορίωνα από τον δεύτερο Φάουστ ανιχνεύεται στο ένα από
τα τρία πεζά ποιήματα που δημοσιεύει ο Κωστής Παλαμάς το 1899 στην εφημερίδα
Άστυ με τον κοινό τίτλο «Λόγοι και απόλογοι» («Ο Κερένιος άγγελος», «Ο Ευφο-
ρίων» και «Ο Αντίλαλος»). Γράφει ο Λ. Φωτεινιάς: «Τα έργα αυτά ίσως γράφτηκαν
με πολλαπλές αφορμές. Μια πρώτη σκέψη είναι ότι ίσως θα μπορούσαν να είχαν
ως αφορμή τον θάνατο του γιου του Παλαμά το 1899. Στα «Ο Κερένιος άγγελος»
και «Ο Ευφορίων» οι ποιητικοί ήρωες παραδίνονται στο πέταγμα και στην πτώση,
δηλαδή στον θάνατο, και ίσως μπορούν να αποτελέσουν ποιητικές εκφράσεις του
πόνου του ποιητή». Βλ. Λέανδρος Φωτεινιάς, «Συνέχειες, ασυνέχειες και ρήξεις της
ελληνικής πεζογραφίας στον ημερήσιο τύπο: Ο ελληνικός λογοτεχνικός πεζός λόγος
στην εφημερίδα το “Άστυ”, 1891-1900» στον τόμο Συνέχειες, ασυνέχειες, τ. Β΄ σ.
689-701: 697