332 / 482
Η Βαϊμάρη στην Αθήνα
331
σης των ανθρωπιστικών ιδεωδών, σύμφωνο με τις αρχές του γερμανικού Κλα-
σικισμού. Η κυριότερη αλλαγή που επέφερε ο Goethe στη δική του εκδοχή
του έργου είναι η απαλλαγή της Ιφιγένειας από κάθε συμμετοχή στην εξύφαν-
ση του σχεδίου απόδρασης που συμπεριλαμβάνει αναλήθειες και προσποίηση
απέναντι στον βασιλιά της Ταυρίδας, τον Θόα. Η Ιφιγένεια του Goethe, επι-
καλούμενη την αδυναμία της να ψεύδεται και την πίστη της στην καλή και
έντιμη πλευρά των ανθρώπων, λέει την αλήθεια στον Θόα, ο οποίος αποδει-
κνύεται και εκείνος μέτοχος του ανθρωπισμού και του πολιτισμού και συναινεί
στην αποχώρηση της Ιφιγένειας μαζί με τον Ορέστη, τον Πυλάδη και το ξόανο
της θεάς για τα πάτρια εδάφη, την Ελλάδα. Ο ευγενής άνθρωπος λοιπόν
επιφέρει τη λύση, όχι η θεά· dea ex machina δεν υπάρχει στην εκδοχή του
Goethe. Είναι όμως η
Ιφιγένεια στη χώρα των Ταύρων
του Goethe ένα αμιγώς
κλασικιστικό έργο, ανάλογο της δραματικής δύναμης της αρχαίας τραγωδίας;
Λίγα μόλις χρόνια μετά τη δημοσίευσή της, στις συζητήσεις του Goethe με
τον Schiller ο σχετικός προβληματισμός είναι έντονος. Ο Schiller μιλά αρχικά
με ενθουσιώδη λόγια για αυτή την επιτυχημένη αναφορά στο αρχαίο δράμα,
αργότερα όμως, το 1802, θα γράψει στον φίλο του Körner πως η
Ιφιγένεια
είναι «τόσο καταπληκτικά σύγχρονη και μη ελληνική ώστε είναι ακατανόητο
πως ήταν ποτέ δυνατό να τη συγκρίνουμε με ένα ελληνικό έργο. Είναι εντελώς
και αποκλειστικά ηθική, αλλά η δύναμη των αισθήσεων, η ζωή, η κίνηση και
όλα όσα κάνουν ένα έργο γνήσια δραματικό, της λείπουν εντελώς.».
16
Και ο
Goethe θα πει, αρκετά χρόνια αργότερα, συνομιλώντας με τον Eckermann:
«Μου απέδειξε [ο Schiller] ότι εγώ ο ίδιος ήμουν παρά τη θέλησή μου ρομα-
ντικός και ότι η
Ιφιγένειά
μου, λόγω της κυριαρχίας του συναισθήματος, δεν
ήταν σε καμία περίπτωση τόσο κλασική και τόσο μέσα στο αρχαίο πνεύμα,
όπως θα πίστευε κανείς.».
17
Η
Ιφιγένεια
του Goethe μεταφράσθηκε και εκδόθηκε στα Ελληνικά στην
Ιένα το 1818,
18
λίγα μόλις χρόνια μετά την πρώτη δημοσίευσή της στη Γερ-
λειτουργεί ως υπόμνηση του προσανατολισμού του συγγραφέα προς την τέχνη της
ελληνικής κλασικής αρχαιότητας. Το βασισμένο στην ομώνυμη τραγωδία του Ευριπίδη
δραματικό έργο του Goethe
Ιφιγένεια στη χώρα των Ταύρων
έλαβε την τελική του
έμμετρη μορφή κατά τη διάρκεια του ταξιδιού στην Ιταλία.
16. Επιστολή του Schiller στον Christian Gottfried Körner, Βαϊμάρη, 21 Ιανου-
αρίου 1802, στον τόμο Johann Wolfgang von
G
oethe
,
Werke
,
Hamburger Ausgabe
in 14 Bänden, Band 5, Dramatische Dichtungen III
, dtv, Mόναχο 1988, σ. 415.
17. Ο Goethe στον Eckermann, 21 Μαρτίου 1830. Βλ.
B
orchmeyer
,
σ.
148.
18.
G
oethe
,
Ιφιγένεια η εν Ταύροις,
τραγωδία εις πέντε πράξεις, μεταφρασθείσα
εκ του γερμανικού υπό Ιωάννου Παπαδοπούλου, Σχρείβερ, Ιένα 1818· Ιωάννου Σερ-