Α' ΤΟΜΟΣ

334 / 482

Η Βαϊμάρη στην Αθήνα
333
σε ηλικία 25 ετών οδήγησε τον ίδιο και το έργο του στη λήθη. Ο Γιάννης Σιδέ-
ρης επισημαίνει ότι στο ερασιτεχνικό προεπαναστατικό θέατρο της διασποράς,
εν προκειμένω της Οδησσού, έργα με μη σαφώς επαναστατικό περιεχόμενο
δεν ανέβαιναν, επειδή δεν βοηθούσαν το πνεύμα του Αγώνα.23 Το ανθρωπιστι-
κό μήνυμα του έργου δεν ήταν λοιπόν επίκαιρο, η εκδοχή της ήρεμης δύναμης
αντί της βίαιης ανατροπής δεν είχε προφανώς απήχηση.
Ο μεταφραστής έχει συμπεριλάβει δύο προλόγους στη μετάφρασή του,
έναν γερμανικό και έναν ελληνικό. Στον Γερμανικά γραμμένο σύντομο πρόλογο
ο μεταφραστής απευθύνεται στον συγγραφέα, τον Goethe, και τον προτρέπει
να φέρει ο ίδιος την Ιφιγένεια ξανά στην Ελλάδα, ενώ στον εκτενή ελληνικό
πρόλογο με τίτλο «Προς τους Έλληνας» μιλάει για τον επαναπατρισμό των
Μουσών και του πολιτισμού στην πατρίδα του.24 Τα κίνητρά του είναι σαφώς
ιδεολογικά και πατριωτικά, στο πνεύμα του Διαφωτισμού και του αγώνα για
τη νέα Ελλάδα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η μαρτυρία του Goethe σχετικά με
την εντύπωση που αποκόμισε από τον μεταφραστή και από τη μετάφραση:
Εν τούτοις διά πολύν καιρόν ησθανόμην μίαν εντελώς ιδιάζουσαν επίδρασιν από
τον σημαντικόν αριθμόν των εις Ιέναν και Λειψίαν σπουδαζόντων Ελλήνων. Ο
πόθος να εγκολπωθούν την Γερμανικήν παιδείαν τούς ήτο πάρα πολύ ζωηρός,
καθώς και ο ζήλος να χρησιμοποιήσουν κάποτε όλην αυτήν την ωφέλειαν εις την
διαφώτισιν και την σωτηρίαν της πατρίδος των. Η επιμέλειά των ήτο ανάλογος με
τας προσπαθείας των, παρετήρησα μόνον ότι όσον αφορά εις την ουσιώδη σημα-
σίαν της ζωής επηρεάζοντο μάλλον από λέξεις παρά από ξεκαθαρισμένας εννοί-
ας και σκοπούς. […] Είναι ο ίδιος φοιτητής [ο Παπαδόπουλος] που μετέφρασε
την εποχήν εκείνην την Ιφιγένειαν εις την νέαν Ελληνικήν και αρκετά θαυμάσια.
Όταν παρατηρήσει κανείς το έργον εις την γλώσσαν αυτήν και από αυτής της
απόψεως, θα ιδή ότι εκφράζονται εις αυτό κατά τρόπον εντελώς χαρακτηριστι-
κόν τα νοσταλγικά αισθήματα ενός ξενητευμένου ή ενός εξορίστου Έλληνος.
Διότι ο γενικός πόθος διά την πατρίδα εκφράζεται εδώ εντελώς ειδικά εις τον
πόθον διά την Ελλάδα ως την μοναδικήν εις τον κόσμον πολιτισμένην χώραν. 25
Θα κλείσουμε την επισκόπηση αυτή με μια πολύ σύντομη αναφορά στο
εμβληματικό για τον γερμανικό Κλασικισμό ποίημα του Friedrich Schiller
23. Γιάννης Σ ιδέρης, Ιστορία του νέου ελληνικού θεάτρου. 1794-1944, τ. Α΄ (1794-
1944), Καστανιώτης, Αθήνα 1990, σ. 23. Βλ. και Πούχνερ, σ. 12, 28.
24. Το κείμενο του ελληνικού προλόγου παρατίθεται στο Πούχνερ, σ. 28
25. G oethe, Tag und Jahreshefte, Βαϊμάρη, 1893, σ. 132 , μτφρ Σ. Π. Κουγέ-
ας, «Η πρώτη ελληνική μετάφρασις της Ιφιγενείας του Goethe, ο μεταφραστής και
οι παρακινηταί αυτής», Ελληνικά 5 (1932), σ, 363-388: 367 ., όπως παρατίθεται
στο Π ούχνερ, σ. 27