Α' ΤΟΜΟΣ

Η Βαϊμάρη στην Αθήνα

335

Το πλαίσιο για το σχόλιο αυτό του Παλαμά είναι η αντιπαράθεση μεταξύ των

οπαδών του κοσμοπολιτισμού και των υποστηρικτών μιας εθνικού χρώμα-

τος λογοτεχνίας.

Το ερώτημα που ανακύπτει εδώ είναι: Τι συμβαίνει όταν η

«μεταφυτευόμενη ρίζα» για την οποία κάνει λόγο ο Παλαμάς είναι μεν ξένη

κατά την προέλευσή της, ‘κοσμοπολίτικη’, πλην όμως με έναν ιδιάζοντα τρόπο

εξόχως ‘ελληνική’, προσδίδοντας στον όρο ένα άλλο περιεχόμενο, άλλες, ποι-

κίλες διαστάσεις; Όταν οι νέοι Έλληνες συναντούν τους Ευρωπαίους ή τους

Γερμανούς ‘ Έλληνες’;

Στο πλαίσιο της διερεύνησης της σχέσης ελληνικότη-

τας και ετερότητας το θέμα των πτυχών της πρόσληψης των ‘ξένων’ εκδοχών

της αρχαιότητας έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον.

28.

Πρβλ.

κότση

, σ. 11

29. Διότι ειδικά στην περίπτωση του γερμανικού Κλασικισμού και Νεοκλασικισμού

η ‘ελληνικότητα’ ισοδυναμεί επίσης με πρόταση ταυτότητας. Θα πρέπει στο σημείο

αυτό να διευκρινίσουμε ότι δεν εννοούμε εδώ τους φιλέλληνες συγγραφείς, δηλαδή

εκείνους που στηρίζουν με το λογοτεχνικό τους έργο ή και με τη ζωή τους –όπως ο

λόρδος Βύρων– την ελληνική υπόθεση γράφοντας φλογερά κείμενα υπέρ της Ελλά-

δας, για παράδειγμα ο Wilhelm Müller, ο ‘Müller των Ελλήνων’ (

Griechen-Müller

όπως ήταν το παρατσούκλι του στη Γερμανία, αν και ο ίδιος ποτέ δεν επισκέφθηκε

την Ελλάδα. Εννοούμε τον τρόπο, για παράδειγμα, του Heinrich Heine (1797-1856),

ο οποίος χαρακτήριζε εαυτόν Έλληνα, εννοώντας γενικότερα έναν τρόπο αντιμετώ-

πισης της ζωής (αισθησιασμό, ανεξαρτησία σκέψης και πράξης) και ειδικότερα τον

ενεργό τρόπο της συμμετοχής ενός διανοούμενου και ποιητή στα κοινά. Ο Heine δεν

υπήρξε φιλέλληνας με την κλασική έννοια του όρου, ανατρέχει όμως στο έργο του

συστηματικά στο ελληνικό παράδειγμα. Εν τούτοις, όπως έδειξε πρόσφατη έρευνά

μας, αυτή ακριβώς η πτυχή του έργου του δεν έτυχε ιδιαίτερης προσοχής στα νεοελ-

ληνικά λογοτεχνικά πράγματα, αν και ο Heine είναι μακράν ο πλέον μεταφρασμένος

στην Ελλάδα Γερμανός συγγραφέας κατά τον 19ο και κατά το πρώτο ήμισυ του 20ού

αιώνα. Η ελληνική πρόσληψη αρκέστηκε κατά κύριο λόγο στην πρώιμη ρομαντική

ποίησή του. Βλ.

ητραλεξη

Η πρόσληψη του Heinrich Heine στην Ελλάδα. Κριτική

θεώρηση

, Ediciones del Orto, Μαδρίτη 2012. Πρέπει άραγε να αναμένεται αντίστοι-

χο αποτέλεσμα κατά τη διερεύνηση της πρόσληψης του γερμανικού Kλασικισμού, για

τον οποίο η αναγωγή στο ελληνικό παράδειγμα είναι κομβικής σημασίας;