Α' ΤΟΜΟΣ

Αικατερινη Μητραλεξη

334

Οι θεοί της Ελλάδας

(

Die Götter Griechenlands

1788/1793). Στο μεγάλο

ιστορικό – φιλοσοφικό αυτό ποίημα ο Schiller στοχάζεται πάνω στην εξε-

λικτική πορεία του ανθρώπου στην τέχνη και την ιστορία, αποκηρύσσοντας

τη σύγχρονή του χριστιανική εποχή και αναπολώντας ένα για πάντα χαμένο

ιδανικό παρελθόν της ελληνικής αρχαιότητας, ιδανικό με την έννοια της αρμο-

νικής ενότητας ανθρώπων, θεών και φύσης. Σε ελεγειακό και συνάμα υμνητικό

τόνο, ο Schiller εκφράζει μελαγχολία και έντονη νοσταλγία για την οριστική

αποχώρηση των φωτεινών αρχαίων θεών από τη φύση και τον κόσμο, για την

οποία καθιστά υπεύθυνη την έλευση του χριστιανισμού. Στον τελευταίο στίχο

εκφράζει όμως ακλόνητη πίστη στη δυνατότητα διαφύλαξής τους στην τέχνη,

η οποία μόνη επωμίζεται αυτή την αποστολή. Το σύνθετο στη δομή του ποίημα

διατυπώνει τη δυσαρέσκεια του ανθρώπου για τον σύγχρονο κατακερματισμέ-

νο κόσμο και αναπολεί την ολότητα που αποδίδεται στην αρχαιότητα.

Ενώ οι μπαλάντες του Schiller, όπως και άλλα ποιήματα, είχαν ως φαίνε-

ται μεγάλη απήχηση στο ελληνικό κοινό και μεταφράστηκαν από διάφορους

μεταφραστές, δεν ισχύει το ίδιο για τους

Θεούς της Ελλάδας.

Η πιθανότητα

να λειτούργησε αποτρεπτικά το θέμα της αντίθεσης χριστιανισμού – αρχαιό-

τητας πρέπει να εξεταστεί. Η πρώτη μετάφραση ενός ποιήματος του Schiller

στα Ελληνικά καταγράφεται το 1816 στην Τεργέστη· πρόκειται για το ποίημα

Περί του αξιώματος των γυναικών

(

Würde der Frauen

). Οι

Θεοί της Ελλάδας

μεταφράζονται για πρώτη φορά στην Κωνσταντινούπολη εκατό χρόνια αργό-

τερα, το 1916, στη δε Αθήνα μόλις το 1935.

Στην εκπνοή του 19ου αιώνα ο Κωστής Παλαμάς συνοψίζει εύστοχα τη

σύντηξη του ιδίου και του ξένου στον χώρο της λογοτεχνίας, μιλώντας για μια

«ευρωπαϊκή»

λογοτεχνία:

Αλλά κατά τον αιώνα τούτον ωσαύτως τα μέγιστα ανεπτύχθη ό,τι θα απεκά-

λουν

διεθνοποίησιν

της Φαντασίας. Υπό την αλληλεπίδρασιν των φιλολογιών

και καλλιτεχνιών των διαφόρων λαών, μία ούτως ειπείν πολυσύνθετος προκύπτει

φιλολογία και τέχνη, η

ευρωπαϊκή.

[…]

Αι απάτριδες ιδέαι δημιουργούσι πατρίδας. […] Ούτω εκ των μεταφυτευομένων

ριζών αναθάλλουσιν αι πάτριαι χλωρίδες και εκ των ξένων ιδεών και επιδράσεων

διαμορφούνται αι εθνικαί φιλολογίαι εις διηνεκές δούναι και λαβείν.

26. Πρβλ. Λάμπρος

υγδάλης

Ελληνική βιβλιογραφία Φρίντριχ Σίλλερ (1813-

1986)

, Διαγώνιος, Θεσσαλονίκη 1986.

27. Κωστής

αλαμάς

, «Η Φαντασία και η Πατρίς» [1899],

Άπαντα

, τ. 2, σ. 379-

388· Γεωργία

κότση

“Η διεθνοποίησις της φαντασίας”. Σχέσεις της ελληνικής με

τις ξένες λογοτεχνίες τον 19ο αιώνα

, Gutenberg, Αθήνα 2010, σ. 11.