Α' ΤΟΜΟΣ

ΝΙΚΟΣ ΜΑΥΡΕΛΟΣ

302

355). Γίνεται μάλιστα πιο αποκαλυπτικός και επιθετικός κατ’ ιδίαν, όπως σε

επιστολή όπου μιλά για «φιλαρχία καλογήρων»,

αλλά στα δημόσια κείμενά

του αποφεύγει μετωπική σύγκρουση με την Εκκλησία.

Θα λέγαμε ότι βρίσκει

τη χρυσή τομή για να πείσει την Εκκλησία να συνδράμει στον Φωτισμό. Όπως

παρατηρεί ο Κονδύλης, ο Κοραής συνδυάζει τον «υγιή» Χριστιανισμό με τους

Αρχαίους και τη Φιλοσοφία τους

για να πετύχει το σκοπό του, τη δημιουργία

του νεοτερικού κράτους και της νεοελληνικής ταυτότητας.

O υπερβολικός τρόπος με τον οποίο απορρίπτει την παρακμιακή παραγω-

γή του Βυζαντίου (Α 28: «ουδέ μνήμης άξιοι») μας θυμίζει ανάλογες διατυπώ-

σεις του Ροΐδη. Ωστόσο, ο Κοραής απορρίπτει (Α 28) και όλη τη δυτική μεσαι-

ωνική παραγωγή, αλλά και μεγάλο μέρος της αναγεννησιακής, όπως έργα των

Βοκκάκιου, Τasso και Lafontaine (Α 8, 29), ως αναληθοφανή. Εκτός από

τη βυζαντινοφοβία που συνήθως του προσάπτουν, μήπως αυτό που καθορίζει

τις αρνητικές του διατυπώσεις είναι η ρεαλιστική (ορθολογική) επιδίωξη στο

πλαίσιο όχι τόσο του Κλασικισμού όσο ως χαρακτηριστικό της νεοτερικής

ιδεολογίας που χαρακτηρίζει τον Διαφωτισμό, ως αντίδραση στο προηγηθέν

μπαρόκ και τον σύγχρονό του ρομαντισμό, που μάλλον φοβάται περισσότερο;

Επίσης σημαντικό είναι ότι προτείνει οι νέοι να διαβάζουν και τα κακά κείμενα

(Α 15, 205) για να μαθαίνουν να τα κρίνουν με τη λογική. Το βυζαντινό μυθι-

στόρημα χαρακτηρίζεται «βάρβαρο» όχι μόνο λόγω του ερμαφρόδιτου ύφους

και της μιξοβάρβαρης γλώσσας του, αλλά και λόγω της αχαλίνωτης φαντασίας

στην αφήγηση, ειδικά προς το τέλος του Μεσαίωνα (Α 19, 26).

Ο Κοραής

φαίνεται στη θεωρία να ακολουθεί αριστοτελικούς κανόνες για να κρίνει τη

μυθιστορική αφήγηση κατά την ιστορική αναδρομή (Α 19-21),

αλλά ο ίδιος

τους καταπατά με τον

Παπατρέχα

. Θα λέγαμε ότι, τηρουμένων των αναλογιών,

είναι σαν να προαναγγέλλει την ανατροπή τους με βάση τη νεοτερική κατά-

σταση και τον ερχομό του νέου μυθιστορηματικού είδους στον Ρεαλισμό.

24. Στο ίδιο, σ. 254.

25. Στο ίδιο, σ. 273-277.

26.

ονδύλης

, σ. 208.

27. Ανάλογες απόψεις για τον Μεσαίωνα και την αχαλίνωτη φαντασία διατυπώ-

νει και ο Ροΐδης στην

Πάπισσα

, για τις λογοτεχνικές και τις «ιστορικές» αφηγήσεις

(χρονογραφίες).

28. Τους κανόνες αυτούς, όπως π.χ. την τεχνική in medias res που υιοθετεί ο Κο-

ραής (A 19), τη χλευάζει ο Ροΐδης στην

Πάπισσα

(αρχή του Α΄ Μέρους).

29. Κατά τον Κοραή, η μυθιστορία έχει προγόνους το έπος και την ιστορική αφή-

γηση (Α 24-25). Άρα, είναι σίγουρα στενά συνδεδεμένη (α) με την ιστορική αφήγηση

(Α 271), απ’ όπου φαίνεται η εικόνα του λαού κατά την περίοδο από τον 4ο έως τον