Α' ΤΟΜΟΣ

ΝΙΚΟΣ ΜΑΥΡΕΛΟΣ

298

αποτελεί τη βάση κάθε τέχνης ή θεωρίας (Α 264). Ειδικά σε συνδυασμό με τη

σάτιρα (μάστιγα γελοίου)

θεωρεί ότι συνιστούν θεραπεία για το κακό ή την

αρρώστια (Α 202). Πλέκει ύμνο στη Φιλοσοφία (Α 178-193 και 223-231) και

το φως της (Α 188-190), αλλά και στη διαλεκτική (Α 225), καταδικάζοντας τη

θρησκευτική μεταφυσική (Α 181) και τη σοφιστεία (Α 224, 231) που θεωρεί

πολιτικά επικίνδυνη (Α 267-268).

Χαρακτηριστική άποψή του για την αντιμετώπιση της παράδοσης είναι η

πίστη ότι η μίμηση της αρχαίας γλώσσας αποτελεί παρά φύσιν ενέργεια (Α

44), ενώ το αποτέλεσμα το ονομάζει μιξοβάρβαρη γλώσσα, το ύφος «ερμα-

φρόδιτο» (Α 47-48) και τα κείμενα «αηδιέστατα» τέρατα (Α 239). Διαχωρίζει

ωστόσο το «μακαρονικό» ύφος ή γλώσσα (Α 148-151) από το απλά βαρβαρικό

(Α 152-153),

επισήμανση που πρέπει να προσεχθεί περισσότερο γιατί ανα-

δεικνύει το γεγονός ότι δεν απορρίπτει συλλήβδην τη βυζαντινή παράδοση,

αλλά ανιχνεύει τις διαβαθμίσεις και προτείνει τη μελέτη ακόμα και των κακών

κειμένων, έστω ως παράδειγμα προς αποφυγήν. Θα λέγαμε ότι ανιχνεύει τη

βαρβαρότητα του Βυζαντίου όχι σε αντιπαράθεση με τη δυτική μεσαιωνική

παράδοση που επίσης θεωρεί οβελιστέα, αλλά σε σχέση με την κακή μίμηση

των αρχαίων και την υπερβολική εμπιστοσύνη στη μεταφυσική.

Ο Κοραής επιζητά την επαφή με τον νέο κόσμο και όχι μόνο με τον παλαιό,

με το βλέμμα στο μέλλον και όχι στο παρόν (Α 36).

Θεωρεί πως οι Γραικοί

είναι δουλοπρεπείς από αμάθεια (Α 38) και γι’ αυτό χαρακτηρίστηκαν Γραι-

κύλοι (Α 375)

, ενώ έχουν και φιλαυτία (Α 42)· άρα το «ύψος» του λόγου

εξαρτάται από το «ύψος» του ήθους ή της πολιτικής και πολιτισμικής ανεξαρ-

τησίας (Α 206), ενώ ο πραγματικά ελεύθερος άνθρωπος δεν κάνει επί ματαίω

επαίνους ή ψόγους (Α 242-243). Εξάλλου, και η Ρητορική (ως μέρος της

Φιλοσοφίας) συγγενεύει, όπως τονίζει, με την Ηθική και την Πολιτική φιλοσο-

φία (Α 225), ειδικότερα με την «θεωρίαν της πολιτικής κοινωνίας» (Α 227),

στην οποία πρέπει να ενταχθεί και το πρόγραμμα πεζογραφικής παραγωγής,

σε μια αντίληψη περί τέχνης που θυμίζει εκείνη του Πλάτωνα (όπου παρα-

6. Παρομοίως αποφαίνεται και ο Ροΐδης. Βλ.

αυρέλος

, σ. 162.

7. Το απλό και σαφές ύφος του Κοραή ήταν κάτι κοινό για τους διαφωτιστές. Βλ.

ιτρομηλίδησ

για Μοισιόδακα (σ. 139) και Ρήγα (σ. 292).

8. Κατά τον Γουργουρή, ο Κοραής με το

Mémoire

επιχειρεί «ερμηνεία της έννοι-

ας του σύγχρονου Έλληνα» (

ουργουρής

σ. 152).

9. Τη δουλοπρέπεια και την κολακεία στηλιτεύουν και άλλοι διαφωτιστές όπως ο

Μοισιόδακας (

ιτρομηλίδης

, 199). Για τη διαλεκτική παιδείας και ελευθερίας στον

Κοραή βλ.

ιτρομηλίδησ

σ. 397.

10. Ο Κοραής θεωρεί απαραίτητο να σπουδάζουν οι νέοι πολιτική επιστήμη (Α 367).