Α' ΤΟΜΟΣ

295

ικοσ

αυρελοσ

To «ερμαφρόδιτον» της ελληνοχριστιανικής ταυτότητας

(γλωσσικής-υφολογικής και πολιτισμικής) στον Κοραή και στον Ροΐδη

Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί μέρος ευρύτερης εργασίας που θα ερευνήσει

τις πλευρές της νεοτερικότητας (τεχνικές, λογοτεχνικά είδη και ιδεολογία) στη

δημιουργική πεζογραφία του 18ου και του πρώτου μισού του 19ου αιώνα έως

τη δημοσίευση της

Πάπισσας Ιωάννας

. Εδώ θα επιχειρήσουμε την ανίχνευση

των απόψεων του Κοραή και του Ροΐδη για το θέμα της ελληνικότητας, με

αφορμή τη χρήση της μεταφοράς του ερμαφροδιτισμού σε κείμενά τους.

Κοινό σημείο και των δύο είναι πως, όσο ζούσαν, απέκτησαν φανατικούς

εχθρούς (εκτός από φίλους) εξαιτίας των απόψεων που διατύπωσαν και υπερα-

σπίστηκαν σθεναρά. Tα έργα τους, που πολεμήθηκαν, αποτέλεσαν σταθμούς

στην ιστορία των γραμμάτων μας και επηρέασαν πολλές γενιές συγγραφέων.

Ειδικά τα δύο τους εκτενή μυθοπλαστικά αφηγήματα (μυθιστορήματα) διαβά-

στηκαν πολύ, όχι μόνο από λογίους και συγγραφείς, αλλά και από τον λαό.

Πρόκειται για το αφήγημα στη θέση Προλεγομένων της

Ιλιάδας

(

Παπατρέ-

χας

) και για την

Πάπισσα Ιωάννα

Έχοντας υπόψη τα ερωτήματα που θέτει το έργο του Κοραή, έγινε προ-

σπάθεια ανάγνωσής του χωρίς έμφαση στον γλωσσικό παράγοντα. Η εξέταση

του αναγνωστικού υποβάθρου του, με εστίαση στη φιλοσοφική πλευρά του,

βοηθά να καταλάβουμε καλύτερα τις απόψεις του επί συγκεκριμένων θεμά-

των. Δεδομένου του όγκου του, χρειάζεται προσεκτική ανάγνωση του σύνολου

εγχειρήματος της Ελληνικής Βιβλιοθήκης, το εναρκτήριο λάκτισμα του οποίου

(1804-1807) μας ενδιαφέρει εδώ. Είναι αναγκαίο, επιπλέον, να εξεταστεί η

στάση του όχι απέναντι στον έναν Διαφωτισμό, αλλά στις ποικίλες εκφάνσεις

του, όπως και απέναντι στην ελληνόφωνη κειμενική παράδοση ή στη γλώσσα

ως εργαλείο ιδεολογίας και όχι στην επίπεδη σχολαστική πλευρά της.

Τα ερωτήματα αφορούν και στην έως τώρα πρόσληψη του έργου, αλλά