Α' ΤΟΜΟΣ

ΝΙΚΟΣ ΜΑΥΡΕΛΟΣ

296

τίθενται και από το ίδιο. Είναι άραγε σίγουρο, όπως υποστηρίζουν, ότι ο Κορα-

ής ήταν απλά αρχαιολάτρης και γαλλόφιλος που δαιμονοποίησε το Βυζάντιο;

Το σχήμα που δίνει στην «Επιστολή προς Αλέξανδρον Βασιλείου» βασίζεται

στη γλώσσα, αλλά και στον πολιτισμό, με πράγματι αρνητική εικόνα για το

Βυζάντιο. Ωστόσο, πρέπει να λάβουμε υπόψη τι προσάπτει στους Βυζαντι-

νούς, αφού αρνείται να αναγνωρίσει αξία σε κείμενα βυζαντινά, αλλά θεωρεί

εξίσου βάρβαρα και χωρίς αξία πολλά δυτικά. Ο λόγος είναι η γλώσσα και

το ύφος, μα και η έλλειψη ρεαλισμού, η εμπιστοσύνη στη μεταφυσική και

όχι στον ορθό λόγο και η έννοια της κοσμικής (κοινωνικής και ανθρωπιστι-

κής) ηθικής που διαφέρει από την κοινωνία που οραματιζόταν. Μήπως αυτό

που τον ενοχλεί, σε Βυζαντινούς και Αναγέννηση, είναι και η άκριτη μίμηση

αρχαίων προτύπων, κάτι που ενδεχομένως πιστεύει και για τους κλασικιστές,

τους οποίους μάλλον παραγκωνίζει σε επίπεδο λογοτεχνικής παραγωγής (αν

όχι στη θεωρία); Αναρωτιέται κανείς γιατί δεν υποδεικνύει δυτικά πρότυπα

στους επίδοξους Έλληνες νέους συγγραφείς. Ενδεχομένως, στην πρωτίστως

εκπαιδευτική λειτουργία των προλογικών κειμένων της Βιβλιοθήκης θεώρησε

ότι χρειάζονται μόνο παραδείγματα ελληνόγλωσσα, άριστα από αισθητικής και

ηθικής πλευράς, με χρηστική αξία χωρίς μεταφυσικές προεκτάσεις, για να

διαμορφώσουν την εθνική ταυτότητα.

Για να περιγράψουμε με βεβαιότητα την κοραϊκή άποψη, χρειάζεται πρώ-

τα εξέταση πολλών κειμένων, με διάκριση των προσωπικών από τα ανοικτά

στο ευρύ κοινό. Επιπλέον, πρέπει να έχουμε υπόψη ότι εξετάζει συγκεκριμέ-

να κάθε φορά είδη, με διαφορετικές τεχνικές, λειτουργίες, για διαφορετικούς

αποδέκτες ή για όλους, συνομιλεί με διαφορετικά κείμενα, σύγχρονά του ή της

παράδοσης, ενώ παραλείπει πολλά. Εξ όσων γνωρίζω, δεν έχει προσεχθεί πως

θεωρεί απαραίτητη τη μελέτη και των κακών παραδειγμάτων ή πως αναφέρει

και περιπτώσεις εξαιρετικά ευφυών λογίων σε περιόδους χωρίς οξύ φιλοσο-

φικό πνεύμα. Πρέπει, συνεπώς, να προσεγγιστεί το έργο χωρίς έμφαση μόνο

στον γλωσσικό παράγοντα, αλλά κυρίως στις λεπτομέρειες που τον διαφορο-

ποιούν και από τους μετέπειτα καθαρευουσιάνους, με τους οποίους πολλοί

τον συνδέουν, και από τους οπαδούς της δημώδους. Η εξέταση του αναγνω-

στικού υποβάθρου του θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε καλύτερα τις από-

ψεις του επί συγκεκριμένων θεμάτων, ενώ ίσως ανιχνεύσουμε πολλές χρήσιμες

παρατηρήσεις και αναλύσεις από μελετητές που εστιάζουν στη φιλοσοφική

πλευρά του έργου, όπως π.χ. οι Κονδύλης, Νούτσος, Γλυκοφρύδη-Λεοντσίνη

. Είναι αναγκαίο, επιπλέον, να εξεταστεί η στάση του απέναντι όχι στον

έναν Διαφωτισμό, αλλά στις ποικίλες εκφάνσεις του, όπως και να ξεκαθαριστεί

η στάση του απέναντι στην ελληνόφωνη παράδοση ή στη γλώσσα ως εργαλείο