Α' ΤΟΜΟΣ

To «ερμαφρόδιτον» της ελληνοχριστιανικής ταυτότητας στον Κοραή και στον Ροΐδη

299

πέμπει στο κομμάτι αυτό των «Αυτοσχέδιων Στοχασμών»). Όπως παρατηρεί

ο Γουργουρής,

εκτός από τους αρχαίους, οι νεότεροι Herder, Condillac και

Humboldt είναι παρόντες, αν και δεν αναφέρονται. Το όραμα του Κοραή για

‘Κοινόν’ εντός της Αυτοκρατορίας αποτελεί συνδυασμό πολιτικής και πολι-

τισμικής παιδείας και δράσης (Α 345-369),

με πρώτο στόχο τη δημιουργία

λεξικού για την καλλιέργεια της ταυτότητας.

Δεν ακολουθεί ακριβώς τη γραμμή του Γίββωνα, παρόλο που θεωρείται ότι

απεικονίζει εναργώς τη βάση της ιστορικής συνείδησης των Διαφωτιστών,

όπως

δεν υποστηρίζει και τον ανθέλληνα Bartholdy (Α 221-222, 317, 323-324, 336),

ενώ γενικότερα επικρίνει (Α 30, 251) ξένους «εχθρούς του γένους» (Α 56, 317),

επισημαίνοντας ότι κάποιοι Ευρωπαίοι επιδιώκουν να μείνουν οι Έλληνες στο

σκοτάδι (Α 188, 251, 375).

Ωστόσο, θεωρεί ότι το μέλλον μας είναι στην Ευρώπη

και μάλιστα οι νέοι θα πρέπει να μορφώνονται εκεί (Α 38-39),

αλλά αναμετριέ-

ται με ξένους φιλολόγους όταν δεν εκδίδουν σωστά αρχαίους συγγραφείς (Α 30,

216), ή κάνουν κραυγαλέα λάθη, όπως ο Έρασμος (Α 304-305).

Θα λέγαμε ότι τα παραπάνω βασίζονται στη γενικότερη θεωρία του κτισί-

ματος, του γκρεμίσματος και του νέου κτισίματος που αναλύει στην επιστολή

προς Βασιλείου (Α 36), αλλά περιγράφει συνοπτικά και εύγλωττα για τη νεο-

τερική εποχή στον

Λόγιο Ερμή

Ο Κοραής συνδέει αυτή τη μεταφορά με την

11.

ουργουρής

σ. 139.

12. Για τον

ιτρομηλίδη

(σ. 206), αλλά και για τον

ουργουρή

(σ. 143) το γλωσ-

σικό ζήτημα γίνεται πολιτικό. Το γλωσσικό ζήτημα εντάσσεται στη γενικότερη κοραϊκή

φιλοσοφία, μια πλατωνίζουσα πολιτική φιλοσοφία, με την ευρεία έννοια της κοινω-

νικής και πολιτειακής ευημερίας, δηλαδή της δημοκρατίας με υπόβαθρο φιλοσοφία.

13.

ιτρομηλίδης

, σ. 84.

14. Επί του θέματος αυτού συγκρίνει τους Έλληνες με τους Εβραίους (Α ιστ΄),

επισημαίνοντας αλλού, γενικότερα, ότι και οι εχθροί του έθνους έχουν αρνητικά, αλλά

πάνε μπροστά, ενώ εμείς έχουμε αντιδιαφωτιστές (Α 318-321). Σύγκριση των λαών

αυτών, αν και με άλλο έρεισμα, επιχειρεί ο Fallmerayer. Βλ. Έλλη

κοπετέα

Φαλμε-

ράϋερ. Τεχνάσματα του αντιπάλου δέους

, Θεμέλιο, Αθήνα 1999, σ. 27.

15. Για το θέμα αυτό πρβλ. την άποψη του Ροΐδη ότι είναι καλύτερα η αναταραχή

από τη Δύση παρά το τίποτα (

αυρέλος

σ. 176-177). Ο Κοραής, όμως, αναφέρεται

στη γενικότερη πολιτική οργάνωση των Ελλήνων εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορί-

ας και τη δημιουργία ενός λεξικού ως εργαλείου για την καλλιέργεια της ταυτότητας

την εκθέτει στο Γ΄ μέρος των «Αυτοσχέδιων Στοχασμών» (Α 317-369, ειδικά 327-330,

341-344, και παραδείγματα Α 330

κ.εξ.

), δημιουργώντας παράλληλα ένα νέο είδος

γραφής, όπως παρατηρεί σχετικά ο

ουργουρής

(σ. 146).

16. Βλ.

οραής

Επιστολή εις τους εκδότας του

Λογίου Ερμού, σ. 35-36. Για τον

Ροΐδη η σάτιρα είναι ο σύμμαχος του μέλλοντος (

αυρέλος

163).