Α' ΤΟΜΟΣ

ΝΙΚΟΣ ΜΑΥΡΕΛΟΣ

308

Συνοψίζοντας, πρέπει να λάβουμε υπόψη τις διαφορές τους: α) την αντιμε-

τώπιση της ελληνικής ταυτότητας πριν και μετά τη δημιουργία του Κράτους,

β) μεταξύ του Διαφωτισμού και του ρομαντισμού, ειδικά του ελληνικού κλασι-

κορομαντισμού, γ) τη στάση του πρώιμου, μεσαίου και όψιμου Διαφωτισμού

προς το Βυζάντιο

και την ελληνική ταυτότητα (π.χ. η ομάδα Ασώπιου), δ)

μεταξύ του Κοραή ως πιο σοβαρού (;) εκπαιδευτικού στον σκοπό του λογίου,

αλλά κατά μεγάλο ποσοστό παιγνιώδους στον λόγο του, και του Ροΐδη, του

οποίου ο λόγος είναι πιο παιγνιώδης στο ύφος, αλλά εξίσου σοβαρός στη λει-

τουργία και τον σκοπό.

Για τον Κοραή, το γλωσσικό ή υφολογικό ερμαφρόδιτο αντανακλά το πολι-

τισμικό, αλλά υποστηρίζει το ορθολογικό πλησίασμα θρησκείας και αρχαιοελ-

ληνικού πολιτισμού, αφού δεν έχει επέλθει ακόμα πλήρης ρήξη μεταφυσικής

– λογικής με τον θετικισμό. Η πορεία προς τον εξορθολογισμό της κοινωνίας

και της οργάνωσης του κράτους περιγράφεται με ενθουσιασμό, αν και μετά

τη δημιουργία του και πριν πεθάνει ο Κοραής απογοητεύεται πλήρως (1833).

Αναλόγως με τον Κοραή που επισημαίνει την κακή εξέλιξη της Γαλλικής Επα-

νάστασης, ο Ροΐδης δείχνει ότι δεν εγκρίνει τους «ερυθρούς δημοκράτες» και

τις εξεγέρσεις του 1848.

Ωστόσο, θεωρεί ότι, παρόλα τα αρνητικά της, η στρο-

φή προς τη Δύση είναι καλύτερη από την απραξία. Ο Ροΐδης υποστηρίζει μια

ριζοσπαστική άποψη για τη γλώσσα, τη θρησκεία και τον πολιτισμό, με τη

σάτιρα ως όχημα, ενώ στον Κοραή είχε δευτερεύοντα ρόλο.

Τέλος, σημαντικές είναι οι ομοιότητες με αφορμή τη μεταφορά για τον

ερμαφροδιτισμό: α) απέχθεια και των δύο για την προγονομανία που πηγάζει

από την ιδεολογία της νεοτερικότητας που πρεσβεύουν, με οδηγό τη φιλοσο-

φία, όπως φαίνεται και από το όραμα του καθενός για το κράτος, β) γράφουν

κείμενα παλίμψηστα και έχουν κοινή τακτική διαλόγου με την παράδοση:

εμφανείς παραπομπές σε κάποιους, κυρίως παλαιότερους, συγγραφείς, αλλά

αποκρύπτουν τον διάλογό τους με έργα των νεοτέρων, και γ) υιοθετούν τη νεο-

τερική προοπτική για το κράτος, αν και ο Κοραής δεν έχει τόσο ριζοσπαστική

πρόταση όσο ο Ροΐδης που έζησε αργότερα και οι προσλαμβάνουσές του ήταν

διαφορετικές.

44.

κοπετέα

, σ. 81-97. Ο Fallmerayer φτάνει σε σημείο να ψέγει τον Έγελο

(ό.π., σ. 109), ενώ είναι πλήρως αρνητικός και για τη βιολογική ταυτότητα των Νεοελ-

λήνων (στο ίδιο, σ. 136-137).

45.

αυρέλος

, σ. 176-177·

κοπετέα

, σ. 124-125.