307 / 482
ΝΙΚΟΣ ΜΑΥΡΕΛΟΣ
306
η σχέση τους, αλλά αδελφική φιλία. Εντούτοις, ο Ορέστης και ο Πυλάδης δεν
πεθαίνουν έτσι σε κανένα έργο, παρόλο που ο μύθος του Ορέστη είναι αγαπημέ-
νο θέμα σε δυτικά έργα (Racine, Goethe, Gluck και άλλοι
40
) και μάλιστα χωρίς
αρνητικό περιεχόμενο, εκτός από το μπωντλαιρικό ποίημα «Voyage».
41
Βέβαια,
η καθαρά ομοφυλοφιλική αναφορά προέρχεται από τον αγαπημένο του Cyrano de
Bergerac, το έργο του οποίου επικαλείται αλλού («Περιήγησις εις την Σελήνην»),
όχι εδώ. Συγκεκριμένα, στην
Histoire comique des
états et empires du Soleil
(1650-1655) αναφέρει, ανάμεσα στα άλλα ομοφυλόφιλα ζευγάρια του βασιλείου
της Αφροδίτης, τους Ορέστη και Πυλάδη και Νίσο και Ευρύαλο.
42
Εκεί γίνεται μια
ανάμειξη των μύθων (άγνωστο αν ο Ροΐδης ήξερε το λάθος) για τον έρωτα Ορέστη
και Πυλάδη με εκείνον για τους Νίσο και Ευρύαλο, γνωστό από την
Αινειάδα
(βιβλίο ΙΧ). Με βάση αυτή την ιστορία που παρουσιάζει και επεκτείνει ο Ροΐδης
για τον θάνατό τους, προβάλλεται και το σύμβολο του Μήλου, του καρπού που
φέρνει προβλήματα, ως βασικός συνδετικός κρίκος για όλους τους άλλους μύθους,
για τους περισσότερους από τους οποίους υπάρχει και σύνδεση με συγκεκριμένα
λογοτεχνικά έργα ή γλυπτά. Εκτός από τον μύθο του Ορέστη, ο Ροΐδης δίνει έμφα-
ση περισσότερο σε εκείνους του Ερμαφρόδιτου και του Πυγμαλίωνα.
Θα μπορούσαμε να δούμε φυσικά το όλο εγχείρημα να συγκεντρώσει όλους
40. Υπάρχει, για παράδειγμα, το έργο του Christoph Friedrich
von
D
erschau
,
Orest und Pylades
(1747). Βλ. Robert R.
H
eitner
,
German tragedy in the Age of
Enlightenment
, University of California Press, Berkeley – Los Angeles 1963, σ.
113-119.
41. Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν ο Ροΐδης είχε υπόψη του το ποίημα, αλλά το
πλέγμα των κρυμμένων διακειμενικών σχέσεών του με τη δυτικοευρωπαϊκή σύγχρονή
του παράδοση αναδεικνύεται εξαιρετικά ευρύ.
42. Το απόσπασμα έχει ως εξής: «Il vous suffira donc de savoir qu’un jour le
brave Oreste, engagé dans une bataille, cherchait son cher Pylade, pour goûter
le plaisir de vaincre ou de mourir en sa présence. […] Enfin Pylade tomba sans
vie; et l’amoureux Oreste, qui sentait pareillement la sienne sur le bord de ses
lèvres, la retint toujours, jusqu’à ce que d’une vue égarée ayant cherché par-
mi les morts et retrouvé Pylade, il sembla, collant sa bouche, vouloir jeter son
âme dedans le corps de son ami». Βλ. Savinien
C
yrano
de
B
ergerac
,
États et
empires du Soleil
, Honoré Champion, Paris 2004, σ. 281-282. Στην ουσία όμως δεν
πρόκειται για τον θάνατο των Ορέστη και Πυλάδη, αλλά για εκείνον των Νίσου και
Ευρύαλου: «On vit depuis ce temps-là des Hercules et des Thésées, des Achilles
et des Patrocles, des Nisus et des Euryales; bref, un monde innombrable de ceux
qui par des amitiés plus qu’humaines, ont consacré leur mémoire au temple de
l’Eternité; on en porta des rejetons au Péloponnèse, et le parc des exercices où
les Thébains dressaient la jeunesse en fut orné», ό.π., σ. 284.