Α' ΤΟΜΟΣ

ΘΑΝΑΣης ΑΓΑΘος

266

Ενσωμάτωση του αρχαιοελληνικού παρελθόντος – Αδιάσπαστη ενότητα του

ελληνισμού

Πέρα από τον κομβικό ρόλο των δύο Ελλήνων και την πολιτισμική διαμεσο-

λάβηση της ελληνικής γλώσσας, το κείμενο του Ράμφου είναι διάσπαρτο από

αναφορές στον ελληνικό πολιτισμό, αρχαίο και νεότερο, δείγματα της ευρύτε-

ρης τάσης της εποχής να καταδειχθεί η αδιάσπαστη ενότητα του ελληνισμού.

Στην αρχή της περιοδείας του ο Μαρκίων παρουσιάζεται να περνά από

την Τροία και ο Ράμφος βρίσκει την ευκαιρία να προβάλει την έντονη αντίθε-

ση ανάμεσα στην πόλη που συνδέεται με τους τύμβους του Αχιλλέα και του

Πάτροκλου, την «πολύκροτον της Φρυγίας Ίδη», και τον ομηρικό Σκάμανδρο

και το σημερινό «μικρόν και ευτελές ποιμένων χωρίδιον» και το μικρό ποτάμι

(σ. 62). Ο Μαρκίων στενοχωριέται που δεν βρίσκει ούτε «λιθάριον φέρον οπω-

σούν τον τύπον του αρχαίου» (σ. 63) και επισκέπτεται τις Κυδωνίες, ωραία

παραθαλάσσια πόλη που κατοικείται «υπό μόνων χριστιανών Ελλήνων» (σ.

63), με αυτοδιοίκητη κοινότητα, αλλά χωρίς εκπαιδευτήριο· ωστόσο, σχολιάζει

ο αφηγητής, αν ζούσε ο Γάλλος μέχρι το 1800 θα μάθαινε ότι οι Κυδωνείς

είχαν χτίσει θαυμάσια σχολή όπου δίδασκε ο Θεόφιλος Καΐρης και σύντομα

έγινε «ο εν τη Ανατολή φάρος του φωτισμού των εν Τουρκία Ελλήνων» (σ.

63). Ο Μαρκίων διέρχεται και από τη Σμύρνη, όπου βρίσκει σχολή με διευ-

θυντή τον Ιερόθεο Ιθακήσιο, συνάπτει φιλικές σχέσεις μαζί του και παρακο-

λουθεί πολλές από τις παραδόσεις του· ο Γάλλος ευγενής χαρακτηρίζει τους

Ευρωπαίους «τυφλούς» και εξομολογείται ότι συχνά αγνοούν εάν υπάρχει

ελληνική φυλή, αλλά ο ίδιος διαπιστώνει τώρα με τα μάτια και τα αυτιά του

ότι « Έλληνες υπάρχουσιν και την γλώσσαν των προγόνων των ομιλούν μικρόν

παρηλλαγμένην» (σ. 64), για να λάβει από τον Ιερόθεο την απάντηση ότι δεν

είναι παρηλλαγμένη, αλλά αναλελυμένη, «χωρίς ν’ απολέση τας ρίζας της και

να παραλλάξη τους τύπους της» (σ. 64). Υπάρχουν, επίσης, αναφορές στην

Ασπασία του Περικλέους (σ. 64) και στον Φίλιππο τον Μακεδόνα (σ. 90) και,

επιπροσθέτως, το όνομα του κεντρικού γυναικείου χαρακτήρα παραπέμπει

στην ομηρική Ελένη.

Ευρωπαίος vs Οθωμανός

Και για τους Έλληνες και για τους Γάλλους της

Κόμησσας Ποτόσκη

ο Οθω-

μανός είναι ο απόλυτος Άλλος. Παρά το γεγονός ότι στη νουβέλα του Ράμφου

υπάρχουν διάφορες επιμέρους διπολικές αντιθέσεις (καλός κόμης Ποτόσκη vs

κακός κόμης Ουήττ, Ανατολικοευρωπαίες vs Αφρικανές δούλες, Ρωμαίοι vs