Α' ΤΟΜΟΣ

Η ΚΟΜΗΣΣΑ ΠΟΤΟΣΚΗ

263

τα Ποτόσκη. Μετά από ενάμιση περίπου χρόνο, η Ελένη, ως χήρα κόμησσα

Ποτόσκη και μητέρα πλέον ενός παιδιού, πηγαίνει στη Γαλλία για να μείνει

μαζί με τους θετούς γονείς της, μια που ο σύζυγός της πέθανε στην Κρακοβία

σε συμπλοκή με τους Αυστριακούς.

Η γλωσσική επικοινωνία

Το πεζογράφημα αποτελεί, μεταξύ άλλων, ένα παιγνιώδες σχόλιο πάνω στις

δυνατότητες και τους περιορισμούς της γλωσσικής επικοινωνίας, με άξονες

την ελληνική, τη γαλλική και την τουρκική γλώσσα. Οι Γάλλοι εμφανίζονται

ως κοινωνοί της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού. Ο Γάλλος

έμπορος Γλ., αν και ζει είκοσι χρόνια στην Κωνσταντινούπολη, δεν έχει μάθει

Τουρκικά, αλλά γνωρίζει μόνο την ελληνική γλώσσα λόγω των σχέσεών του με

Έλληνες εμπόρους (σ. 4).

Ο Γάλλος Μαρκίων είναι θερμός θαυμαστής της

κλασικής αρχαιότητας και θιασώτης της ελληνικής γλώσσας, την οποία σπού-

δασε μαζί με τη Λατινική (σ. 63), αλλά αδυνατεί να προφέρει έστω και μία

λέξη τουρκική (σ. 8). Η Κιρκασία δούλη, η Ελένη, δεν εννοεί ούτε τη γαλλική

ούτε την ελληνική γλώσσα, αλλά όταν υιοθετείται επισήμως από τον Μαρκίω-

να κάνει εντατικά μαθήματα γαλλικής γλώσσας, με εξαιρετικά αποτελέσματα.

Η γλωσσική ασυνεννοησία φτάνει στο απόγειό της στο επεισόδιο με την

τουρκική περίπολο που συλλαμβάνει τον –περιπλανώμενο στους δρόμους του

Γαλατά– Μαρκίωνα ως κλέφτη, μια που ο Γάλλος ευγενής αγνοεί την Τουρ-

κική και οποιαδήποτε άλλη ανατολική γλώσσα, ενώ οι Τούρκοι δεν γνωρίζουν

καμία άλλη γλώσσα πέρα από τη μητρική τους (σ. 33-36).

Οι χαρακτήρες των Ελλήνων και ο διαμεσολαβητικός τους ρόλος

Μέσα σε αυτή τη γλωσσική Βαβέλ οι χαρακτήρες των Ελλήνων, ο μεσίτης

Δημητράκης και η κυρία Φρόσω, άριστοι γνώστες τόσο της τουρκικής όσο και

της γαλλικής γλώσσας, αντιπροσωπεύουν την υψηλότερη κοινωνική βαθμίδα

των ελληνόφωνων χριστιανών στην εσωτερική πυραμίδα της οθωμανικής αυτο-

κρατορίας,

βρίσκονται σε προνομιακή θέση σε σχέση με άλλα πρόσωπα της

21. Όλες οι παραπομπές σε σελίδες του πεζογραφήματος είναι σε παρένθεση και

αντιστοιχούν στην έκδοση Κωνσταντίνος

αμφοσ

Η Κόμησσα Ποτόσκη

, ιστορικόν

διήγημα εκδιδόμενον υπό Νικολάου Κ. Ράμφου, εκ του τυπογραφείου Θ. Παπαλε-

ξανδρή, Αθήνησιν 1879.

22. Βλ. τα όσα σχετικά επισημαίνει ο Αλέξης

ολιτησ

Ρομαντικά χρόνια. Ιδεο-