Α' ΤΟΜΟΣ

ΘΑΝΑΣης ΑΓΑΘος

264

ιστορίας που ομιλούν μόνο τη μητρική τους γλώσσα και δρουν ως διερμηνείς-

διαμεσολαβητές στη γλωσσική επικοινωνία μεταξύ Γάλλων και Τούρκων, αλλά

και μεταξύ των Γάλλων και της Ελένης από την Κιρκασία. Επιπροσθέτως, οι

δύο Έλληνες είναι επινοητικοί, προσαρμοστικοί, έχουν άριστες διαπροσωπικές

σχέσεις με τους Γάλλους,

βοηθώντας τους με το αζημίωτο, και, χάρη στην εις

βάθος γνώση τους της οθωμανικής νοοτροπίας και του οθωμανικού ενδυματο-

λογικού κώδικα, είναι σε θέση να διεισδύουν σε χώρους όπου οι Τούρκοι απα-

γορεύουν την είσοδο σε αλλοεθνείς, όπως λ.χ. στο παζάρι, όπου ο Δημητράκης

μπαίνει ντυμένος ως Τούρκος και μεταμφιέζει ανάλογα και τον Μαρκίωνα.

Αλλά και η Φρόσω είναι ικανή να περνάει άλλοτε για Οθωμανή και άλλοτε για

κομψή Ευρωπαία. Άρα και οι δύο ελληνικής καταγωγής χαρακτήρες κινούνται

συμβολικά στο μεταίχμιο μεταξύ δυτικού και ανατολικού πολιτισμού. Ειδικά ως

προς τον χαρακτήρα του Δημητράκη, η Αναστασία Τσαπανίδου τον θεωρεί μια

θετική εκδοχή του χαρακτήρα της Σφύρλας από το μυθιστόρημα του Στέφα-

νου Ξένου

Ο διάβολος εν Τουρκία

και εύστοχα υποστηρίζει ότι «λανθάνει εδώ

μια από τις βασικότερες ιδεοληψίες των Ελλήνων λογοτεχνών του 19ου αιώνα

[…], ότι δηλ. η κατανόηση και εντέλει η χειραγώγηση του Οθωμανού Άλλου

είναι δυνατή μόνο μέσα από τη βαθιά γνώση που έχει γι’ αυτόν ο Έλληνας και

όχι από τη δυτική αντίληψη».

Πιο αναλυτικά, ο μεσίτης Δημητράκης, ο οποίος γεννήθηκε στα Ταταύλα

από Έλληνες γονείς και έμαθε τέλεια τη γαλλική γλώσσα, είναι αυτός που

υπόσχεται στον Μαρκίωνα να τον βοηθήσει να πάει στο Αβράτ-Παζάρ και να

δει την πανέμορφη Κιρκασία δούλη, αρκεί να ακολουθήσει τις συμβουλές του

λογίες και νοοτροπίες στην Ελλάδα του 1830-1880

, δεύτερη φωτοανατύπωση τρίτης

έκδοσης, Θεωρία και μελέτες Ιστορίας 14, ΕΜΝΕ-Μνήμων, Αθήνα 2009 (

1993),

σ. 67: «Στην εσωτερική πυραμίδα της οθωμανικής αυτοκρατορίας οι ελληνόφωνοι

χριστιανοί κρατούσαν μια υψηλότερη κοινωνική βαθμίδα ήδη από τα χρόνια της κατά-

κτησης, γιατί αυτοί έλεγχαν το πατριαρχείο και την εκκλησιαστική ηγεσία γενικότερα.

Η άνοδος του εμπορίου από τα μέσα του 18ου αιώνα τους ενίσχυσε ακόμα περισσότε-

ρο, με αποτέλεσμα μεμονωμένα άτομα ή και σύνολα να ελληνοφωνούν· η διάδοση των

γραμμάτων, και λοιπόν των σχολείων, πολλαπλασίασε ετούτην την τάση, γιατί γλώσσα

των γραμμάτων ήταν, πάλι, τα ελληνικά».

23. Πρβλ. το διήγημα του Ράμφου

Η απροσδόκητος συνάντησις

(1860), όπου

πρωταγωνιστεί ένα αναπάντεχο ελληνογαλλικό ζευγάρι, ένας Έλληνας παλιός στρατι-

ώτης του Ναπολέοντα Βοναπάρτη και η Γαλλίδα σύζυγός του, τους οποίους συναντά

στην ορεινή Ήπειρο ο Λουδοβίκος Ναπολέων Βοναπάρτης.

24.

σαπανιδου

Η Κωνσταντινούπολη στην ελληνική πεζογραφία 1830-1880

, σ.

583-584.