Α' ΤΟΜΟΣ

Το ευρωπαϊκό παράδειγμα στην αναζήτηση της υψηλής ποίησης

243

θηκε σε μεγάλο βαθμό για την επικύρωση του νέου ποιητικού ύφους και την

«εξόριση» της ρίμας, η ευρωπαϊκή αυθεντία αξιοποιήθηκε εξ ίσου και από την

αντίθετη πλευρά. Επρόκειτο για αναγκαστική επιλογή τακτικής. Ο Νικόλαος

Σκούφος, για τις ανάγκες της δημόσιας διαμάχης του με τον Κωνσταντίνο

Νικολόπουλο, κατέφυγε στις κρίσεις του Βολταίρου υπέρ της ομοιοκαταληξίας,

όπως παρουσιάζονταν στο

Discours sur la tragédie à Mylord Bolingbrooke

Η γλώσσα μας επιδέχεται ολίγας αναστροφάς [στο γαλλικό πρωτότυπο:

in-

versions

(με τη σημασία της μετατόπισης μιας λέξης ή ομάδας λέξεων σε σχέση

με τη συνήθη συντακτική διάταξή της/τους)]· οι στίχοι μας δεν υποφέρουσιν

ανασκελισμούς [

enjambement

], τουλάχιστον η ελευθερία αύτη είναι σπανία· αι

συλλαβαί μας δεν παράγουσι καμμίαν αισθητικήν αρμονίαν διά των μακρών και

βραχέων των· αι λήξεις των ημιστίχων μας και ολίγοι πόδες αρκετοί δεν είναι

να διαχωρίζωσι τον πεζόν λόγον από την στιχουργίαν· η ομοιοκαταληξία είναι

λοιπόν αναγκαία εις τους Γαλλικούς στίχους.

Ωστόσο, οι διαπιστώσεις αυτές έδειχναν αντιστρόφως κάποιους πιθανούς

τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να προκληθεί η επιδιωκόμενη αρμονία:

«αναστροφάς», «διασκελισμούς», «λήξεις ημιστιχίων». Πρόκειται για τεχνι-

κές που είχαν σημειωθεί και στο μεταφρασμένο μελέτημα του D’Alembert.

Για τη δικαίωση της ομοιοκατάληκτης ποίησης πολύ πιο αποτελεσματικά

αξιοποίησε την ευρωπαϊκή αυθεντία ο Στέφανος Κανέλος. Στηρίχθηκε πρωτί-

στως στις επιστημονικά τεκμηριωμένες αναλύσεις Ευρωπαίων κριτικών, προ-

κειμένου να αναιρέσει παραδοχές και βεβαιότητες της ελληνικής λογιοσύνης,

πιο συγκεκριμένα του κοραϊκού κύκλου. Μολονότι τα χρόνια αυτά ο Κανέλος

ήταν τακτικός συνεργάτης του κοραϊκού

Λόγιου Ερμή

, στο θέμα της ρίμας

κράτησε εμφανώς διαφοροποιημένη στάση από τον Νικολόπουλο, τον Ζαμπέ-

λιο και τον Κοκκινάκη. Χρησιμοποίησε το βήμα που του προσέφερε το περιο-

δικό για να διατυπώσει μάλλον αιρετικές απόψεις.

Το εκτενές άρθρο του με τίτλο «Περί ομοιοκαταληξίας», που αποτελεί-

ται από μια εισαγωγική τοποθέτηση και τα μεταφρασμένα αποσπάσματα δύο

ευρωπαϊκών μελετών, δημοσιεύθηκε σε τρεις συνέχειες στον

Λόγιο Ερμή

από

τον Δεκέμβριο του 1818 έως τον Μάρτιο του 1819.

Τα μεταφρασμένα κείμε-

να ήταν ένα απόσπασμα από τη μελέτη

Elements of the Philosophy of the

Human Mind

(α΄ έκδ. 1792) του Άγγλου Dugald Stewart και ένα, πολύ εκτε-

νέστερο και αναλυτικότερο, από τη μελέτη

Versuch einer Theorie des Reims

36.

Φιλολογικός Τηλέγραφος

(1818), σ. 17-18.

37.

Ερμής ο Λόγιος

(1818), σ. 633-652· 1819, σ. 159-167, 193-202.