Α' ΤΟΜΟΣ

Το ευρωπαϊκό παράδειγμα στην αναζήτηση της υψηλής ποίησης

239

Εύχομαι οι νέοι μας Ποιηταί και Συγγραφείς, να πλουτίσωσι του φιλτάτου μου

γένους την γλώσσαν, καθώς με τ’ άλλα καλά, παρομοίως και με την προφο-

ράν των προγόνων, και τούτο με φαίνεται δυνατόν μάλιστα να κατορθωθή εις

τας αρχάς της μορφώσεως της γλώσσης. Φοβούμαι μήπως την χάριν ταύτην η

παρούσα γενεά δεν την απολαύση. Αλλά, γλυκυτάτη ελπίς!

Επρόκειτο μόνον για μια γενικόλογη ευχή. Ο Κωνσταντίνος Ασώπιος έψεγε

τον Οικονόμο γιατί δεν υποδείκνυε «πόθεν και πώς να αρχίσωμεν, πώς να

βαδίσωμεν, διά να αποκτήσωμεν αυτό το καλόν, αφ’ ου μάλιστα το νομίζει δυ-

νατόν».

Παρομοίως, ο Στέφανος Κανέλος ειρωνευόταν τέτοιες ιδέες. Στη

δημόσια παρέμβασή του, για να υποστηρίξει τη χρήση της ρίμας, καταφερόταν

κατά της γνώμης εκείνης, ότι πρέπει και ημπορούμεν τάχα να φκιάσωμεν μιαν

καινούριαν προφοράν· και κατά της ιδέας εκείνων, οπού με δάκρυα και αναστε-

ναγμούς προσμένουν να αναγεννηθή η ίδια η προφορά των προγόνων μας, χωρίς

καν να ειπούν τίποτα, μήτε ο πρώτος, μήτε ο δεύτερος, απ’ όσα τους έδειξαν και

τους δείχνουν το πράγμα δυνατόν, ωφέλιμον, ή αναγκαίον, διά να λάβουν νύξιν και

άλλοι ομογενείς μας σπουδαίοι, και να σκεφθούν εις το ίδιον αντικείμενον· και διά

τούτο δικαίως οι περισσότεροι στοχάζονται ως ιδέαις χιμερικαίς, και της κατασκευ-

ής μιας νέας προφοράς, και της αναγεννήσεως της (άγνωστης) παλαιάς.

Η ειρωνική διαπίστωση του Κανέλου αποτελούσε καίριο επιχείρημα για

την επικράτηση της θέσης του. Γιατί όντως το πρόβλημα ετίθετο με τη μορφή

απόλυτων επιλογών: είτε προσωδία και ανομοιοκατάληκτη ποίηση είτε απώλεια

προσωδίας και ομοιοκατάληκτη ποίηση. Δεν δινόταν περιθώριο για ενδιάμεσες

λύσεις προσαρμοσμένες στη νέα πραγματικότητα της γλώσσας. Από τη στιγμή

που χάθηκε η προσωδία, ήταν αναπόφευκτο να γίνεται ποίηση με ρίμα.

Ωστόσο, δεν θα μπορούσε να ανακληθεί με κάποιον τρόπο, έστω εν μέρει,

η αίσθηση της αρχαίας πολύτροπης αρμονίας, παρόλο που είχε χαθεί ένα από

τα βασικά συστατικά της (η προσωδία); Σε αυτό το ερώτημα φαίνεται να έδινε

έμμεση απάντηση πάλι μια ευρωπαϊκή αυθεντία. Επρόκειτο για απόσπασμα

μελέτης του D’Alembert, που δημοσιεύθηκε στον

Λόγιο Ερμή

τον Απρίλιο

του 1817.

O μακροσκελής τίτλος της μελέτης ήταν καίρια εύγλωττος: «Περί

της αρμονίας των γλωσσών και ιδίως περί της αρμονίας, την οποίαν νομίζουσι

τινές ότι αισθάνονται εις τας νεκράς γλώσσας. Εντεύθεν και περί του Λατι-

21.

ικονόμος

, σ. 148-149.

22.

Ερμής ο Λόγιος

(1820), σ. 245.

23.

Το ίδιο

, σ. 643-644.

24. Το άρθρο σε δύο συνέχειες,

Ερμής ο Λόγιος

(1817), σ. 164-180, 193-205.

Μεταφραστής του ήταν ο Θ. Π. Βυζάντιος.