Α' ΤΟΜΟΣ

Γιαννησ Ξουριασ

234

Διαπιστώσεις περί βαρβαρότητας της ρίμας γίνονται –αν και η προσέγγιση

είναι πιο ισορροπημένη και όχι εντελώς απορριπτική– στο έργο του Hugh

Blair

Lectures on Rhetoric and Belles Lettres

, που μεταφρασμένο στα

Γαλλικά αποτέλεσε μία από τις βασικές πηγές του Οικονόμου καθ’ υπόδειξη

του Κοραή.

Ακολουθώντας παρόμοια συλλογιστική πορεία με τον Κοραή, ο

Οικονόμος εντόπιζε στον ευρωπαϊκό χώρο όχι μόνον την προέλευση του δει-

νού, αλλά και τη θεραπεία του. Η σύγχρονη γερμανική ποίηση προσέφερε μια

διέξοδο και ένα παράδειγμα προς μίμηση:

Είναι αληθές, ότι το μονότονον κάμνει την τωρινήν μας στιχουργίαν να ήναι

πολλά ολιγώτερον μουσική και εκφραστική των πραγμάτων, παρά την προγονι-

κήν, ήτις έθελγε τους ακούοντας επίσης με των ήχων την ενέργειαν, και με την

δύναμιν των νοημάτων, αλλά πρέπει να υπομένωμεν και ταύτην την καταδίκην,

έως ου ανατείλη ποτέ η θεραπεία της. Οι φιλόμουσοι Γερμανοί ετυραννούντο

πολύν χρόνον από την ομοιοκαταληξίαν, αλλ’ οι αθάνατοι Ποιηταί των Κλώπ-

στοκος και Σίλλερος μάλιστα εισήγαγον εις την Γλώσσαν των τους Ηρωϊκούς

στίχους και τους Ιάμβους.

Ανάλογη πίεση –ευρωπαϊκής προέλευσης– προς την κατεύθυνση της ανα-

νέωσης πρέπει να ασκούσαν οι αρνητικές κρίσεις Ευρωπαίων για τη νεοελ-

ληνική ποίηση, που απαξιωνόταν συγκρινόμενη με την αρχαία πρόγονο. Συγ-

χρόνως, στο ελληνόφωνο κοινό έφταναν ειδήσεις για ανάλογους ευρωπαϊκούς

προβληματισμούς, αναζητήσεις ή επιτεύγματα. Πρόκειται για τη διαπίστωση

της εντόπιας πολιτισμικής υστέρησης αφενός και αφετέρου για την ανάγκη

συγχρονισμού με τις ευρωπαϊκές εξελίξεις.

Σχετικά πρώιμη είναι η αρνητική κρίση του Jacob Salomon Bartholdy στο

Bruchstücke zur näheren Kenntniss des heutigen Griechenlands

(1805),

έργο που πολύ γρήγορα μεταφράστηκε στα Γαλλικά με τον τίτλο

Voyage en

Grèce fait dans les années 1803-1804

(1807). Είναι γνωστές οι αντιδράσεις

που προκάλεσε στους Έλληνες λόγιους το βιβλίο του Bartholdy,

στο οποίο

11. Για παράδειγμα, πρβλ. όσα σημειώνει ο Blair για την ομοιοκαταληξία στην τραγω-

δία: «comme un pur reste de barbarie, comme un ornement puérile, introduit pour

satisfaire le faux goût qui régnoit alors parmi les spectateurs». Βλ. Hugh

lair

Cours

de Rhétorique et des Belles-Lettres

, μτφρ. Pierre Prevost, τ. IV, Γενεύη 1808, σ. 264.

12.

ικονόμος

, σ. 149.

13. Εμμ.

ραγκίσκος

, «Δύο “κατήγοροι του Γένους”: C. de Pauw (1788) και J. S.

Bartholdy (1808)»,

Eποχές

41 (1966), σ. 281-296· Πασχάλης

ιτρομηλίδης

, «Κρι-

τική και πολιτική: η ιδεολογική σημασία της επίκρισης του Ελληνισμού από τον J. L.

S. Bartholdy»,

Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος

(1981), σ. 377-410.