232 / 482
231
Γ
ιαννησ
Ξ
ουριασ
Το ευρωπαϊκό παρ δειγμα στην αναζήτηση της υψηλής ποίησης
την περίοδο του ώριμου νεοελληνικο Διαφωτισμο
Τον Σεπτέμβριο του 1818 ο Κοραής εύχεται στον Ιωάννη Ζαμπέλιο να βρει μιμητές
της ποιητικής που εφάρμοσε στον αντιτυραννικό
Τιμολέοντα
: «να ελευθερώσετε
την νέαν Γραμματικήν από τοιαύτην ψώραν, και να κατασταθήτε αληθείς τυραν-
νοκτόνοι της ρίμας».
1
Δεν πρόκειται απλώς για ευφυολόγημα. Η προτροπή για
«απελευθέρωση» από την «τυραννία» της ρίμας σκόπιμα συντηρούσε τις πολι-
τικές συνδηλώσεις των λέξεων. Η αλλαγή αισθητικού παραδείγματος συνυφαίνεται
με την ευρύτερη υπόθεση της εθνικής αναγέννησης. Όχημα της αναγέννησης
θα ήταν η ποίηση που θα συνδύαζε το διαφωτιστικό μήνυμα με την κλασικιστική
αισθητική. Το ύφος έπρεπε να είναι σοβαρό και υψηλό, με εμφανείς αρχαιοελλη-
νικές αναφορές. Η ρίμα στεκόταν εμπόδιο σε έναν τέτοιο στόχο. Για τον Κοραή
η ρίμα ήταν τα δεσμά που κρατούσαν την ποιητική εκφορά παγιδευμένη σε μια
τραγουδιστική ελαφρότητα φαναριώτικου τύπου. Μόνον η απελευθέρωση από τη
ρίμα μπορούσε να επιτρέψει την πολύτροπα αρμονική ποιητική εκφορά.
Ο Κοραής είχε θίξει το ζήτημα και άλλοτε. Στην πολύ γνωστή επιστολή του
προς τον Κωνσταντίνο Κοκκινάκη, τον Σεπτέμβριο του 1816, ανέπτυσσε κάπως
πιο αναλυτικά τις ίδιες απόψεις. Το θέμα της επιστολής ήταν η μετάφραση του
Ταρτούφου
(Βιέννη 1815) σε ομοιοκατάληκτους στίχους. Ο Κοραής θεωρούσε
την πιεστική ανάγκη να τηρηθεί η ρίμα αιτία των μεταφραστικών σφαλμάτων
του Κοκκινάκη: «Πηγή πρώτη δυσκολεύουσα την ακριβή μετάφρασιν είναι η
βάρβαρος ρίμα, ήτις επροσκολλήθη και εις ημάς ως ψώρα».
2
1. Αδαμάντιος
Κ
οραής
,
Αλληλογραφία
, εκδοτική επιτροπή: Κ. Θ. Δημαράς – Άλκης
Αγγέλου – Αικατερίνη Κουμαριανού – Εμμανουήλ Ν. Φραγκίσκος, τ. Δ΄, ΟΜΕΔ,
Αθήνα 1982, σ. 109.
2.
Το ίδιο
, τ. Γ΄, Αθήνα 1979, σ. 500.