Α' ΤΟΜΟΣ

222 / 482

Ο πολιτιστικός διαμεσολαβητικός ρόλος του Δημητρίου Βικέλα ως μεταφραστή του Σαίξπηρ
221
σαιξπηρολογία σ’ ένα σωστό για την εποχή της δρόμο· τόσο στην Αθήνα όσο
και στις παροικίες του εξωτερικού.29
Η έμμετρη μετάφραση του Βασιλιά Ληρ, για να έρθουμε και στο ειδικό-
τερο αντικείμενο της παρούσας ανακοίνωσης, υπήρξε, όπως είδαμε, η πρώ-
τη ολοκληρωμένη από τις σαιξπηρικές μεταφράσεις του Δημητρίου Βικέλα,
η οποία, όπως και οι άλλες εξάλλου, πριν να ενταχθεί μαζί με τις υπόλοιπες
πέντε στους δύο τόμους (Γ΄ και Δ΄) των Απάντων, είχε ήδη εκδοθεί και επα-
νεκτυπωθεί αρκετές φορές, αρχής γενομένης από το 1876.30 Ενώ ωστόσο τα
υπόλοιπα πέντε από τα μεταφρασμένα σαιξπηρικά έργα συνοδεύονται και
από τις σημειώσεις του μεταφραστή, το Ο Βασιλιάς Ληρ συμπεριελήφθη στα
Άπαντα του Δημητρίου Βικέλα χωρίς τις σημειώσεις οι οποίες το συνόδευαν
στις προηγούμενες εκδόσεις του (ως προς τις σημειώσεις του Βικέλα στον
Βασιλιά Ληρ , ας επισημανθεί ότι έχουν απαλειφθεί και οι δείκτες παραπο-
μπής από το κύριο σώμα του κειμένου, όπως αυτό εντάχθηκε στον Γ΄ τόμο
των Απάντων ). Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπ’ όψιν και τη σχετική δήλωση του
ακαδημαϊκού Δημητρίου Μπαλάνου:
Της μεταφράσεως εκάστου έργου έπονται “σημειώσεις” αναφερόμεναι εις την
υπόθεσιν και τα πρόσωπα αυτού, επεξηγούσαι πολλά δυσνόητα, υπαινιγμούς,
αλληγορίας, ήθη και έθιμα της εποχής, διασαφηνίζουσαι εσωτερικά συμβάντα
και θρύλους, και συσχετίζουσαι τα λεγόμενα με ρήσεις των αρχαίων Ελλήνων
δραματικών και στίχους των δημοτικών τραγουδιών. Μόνον ο γνωρίζων τας
δυσχερείας τοιούτου εγχειρήματος δύναται δεόντως να εκτιμήση την αξίαν του
επιτελεσθέντος έργου,31
θεωρούμεπωςοφείλουμε νααναφερθούμε ειδικότεραστιςσυγκεκριμένες, παρα-
λειφθείσες από τα Άπαντα, «Σημειώσεις» του μεταφραστή στον Βασιλιά Ληρ
του Σαίξπηρ, ενώ εξακολουθούμε να διατελούμε εν απορία για τους λόγους
αυτής της απουσίας.
Κατ’ αρχάς, η ύπαρξη –καθεαυτή– σημειώσεων οι οποίες συνοδεύουν το
μετάφρασμα αποτελεί γεγονός άξιο προσοχής, καθώς δεν παρατηρείται συχνά
29. Βλ. Στάθης Δρομαζοσ , Σαιξπηρικά, Δίφρος, Αθήνα 1959, σ. 16-17.
30. Γενικά για τις εν λόγω επανεκδόσεις/επανεκτυπώσεις των μεταφράσεων του
Βασιλιά Ληρ (όχι μόνον εκείνων του Βικέλα) βλ. Κασινησ , σ. 92∙ Οικονομου, σ.
225-226, σημ. 2, σ. 281, σημ. 1∙ Πουχνερ, παντού. Ο τελευταίος παραπέμπει στο Γ.
Λαδογιαννη -τζουφη, Οι αρχές του νεοελληνικού θεάτρου (Βιβλιογραφία των έντυπων
εκδόσεων 1637-1879), Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα 1982.
31. Βλ. Δ. Μ. Μπαλανοσ, «Δημήτριος Βικέλας», Εστία 38 (1945), σ. 493-498:
496, 574-581.