Α' ΤΟΜΟΣ

226 / 482

Ο πολιτιστικός διαμεσολαβητικός ρόλος του Δημητρίου Βικέλα ως μεταφραστή του Σαίξπηρ
225
ο Κοσμάς Πολίτης, από την πλευρά του, και διαφοροποιήθηκε εν μέρει και
συνόδευσε το μετάφρασμα με μια διευκρινιστική υποσημείωση.45 Θα πρέπει
να γίνει παραδεκτό εδώ ότι, παρόλο που οι παραλείψεις ή οι αποσιωπήσεις
του Δ. Βικέλα στερούν, οπωσδήποτε, από τον αναγνώστη τη βασική δυνατό-
τητα να έχει πλήρη εικόνα του κειμένου, οι καταγεγραμμένες στις σημειώσεις
επεξηγήσεις και αιτιολογήσεις του μαρτυρούν, αν μη τι άλλο, τη (μεταφραστι-
κή) ευσυνειδησία και την υπευθυνότητά του.46
Αλλά, περισσότερο και από αυτές τις τελευταίες, εκείνο που αναδεικνύεται
από τις συνοδευτικές σαιξπηρικές σημειώσεις του Δημητρίου Βικέλα είναι η
αναντίρρητη αλήθεια των όσων είχε επισημάνει ως «προσωπική κατάθεση» ο
Άλκης Αγγέλου στα «Προλεγόμενα» του Γ´ τόμου των Απάντων σχετικά με
το ότι «αυτός ο πολυάσχολος και ποικιλογράφος λόγιος παρακολουθούσε από
πολύ κοντά», όπως μαρτυρεί ο έλεγχος του καταλόγου της βιβλιοθήκης του
στη «Βικελαία» του Ηρακλείου, «όλη την –κάθε άλλο παρά φτωχή– βιβλι-
ογραφία γύρω από το έργο του Σαίξπηρ».47 Πράγματι, ο Βικέλας ενσωματώ-
νει στις «εμβριθέστατες σημειώσεις του» (σύμφωνα και με τον χαρακτηρι-
σμό του Άλκη Αγγέλου) παραθέματα από τις σαιξπηρικές μελέτες των Georg
Gottfried Gervinus, J. W. Hales, Alfred Jean François Mézières, Samuel
Taylor Coleridge, August Wilhelm Schlegel, Sir John Charles Bucknill, M.
E. Onimus και, βέβαια, του επιστήθιου φίλου του Dr Wilhelm Wagner, αλλά
και παραπομπές σε αυτές. Επίσης, ο Βικέλας επισημαίνει στις σημειώσεις
του τις πληροφορίες οι οποίες έχουν αντληθεί από τις αντίστοιχες σημειώσεις
Άγγλων σχολιαστών και μελετητών, προερχομένων όχι μόνον από τον χώρο της
φιλολογίας ή της λογοτεχνίας, αλλά και από τον χώρο των εικαστικών τεχνών
(Sir Joshua Reynolds, σημ. 16) ή και της μουσικής (Dr Charles, σημ. 12).48
Τα παραπάνω βέβαια μαρτυρούν για μια εκπληκτική γλωσσομάθεια, η οποία
τον καθιστούσε ικανό να διαβάζει στο πρωτότυπο και να κατανοεί δύσκολα
συγγράμματα από πέντε τουλάχιστον γλώσσες (Αγγλικά, Γαλλικά, Ιταλικά,
45. Για τα παραπάνω βλ. William Shakespear, Βασιλιάς Ληρ, μτφρ. Βασίλης
Ρώτας, ειδική έκδοση για την εφημερίδα Το Βήμα , Επικαιρότητα, 2009, σ. 72· Ουίλ-
λιαμ Σαιξπηρ, Βασιλιάς Ληρ, μτφρ. Ερρίκος Μπελιές, Κέδρος, Αθήνα 22006, σ. 66·
Σαιξπηρ, Ο Βασιλιάς Ληρ, μτφρ. Κοσμάς Πολίτης, Κέδρος, Αθήνα 2001, σ. 64, 169,
σημ. 6.
46. Πάντως, οι ως άνω παραλείψεις είναι δυνατόν να οφείλονται σε ποικίλους
λόγους. Βλ. π.χ. τις σημ. 39, 40, 42, 45 στον Βασιλιά Ληρ, στο Σαικσπείρου Δράμα-
τα, σ. 169-170.
47. Βλ. Άπαντα, τ. Γ΄, σ. 12.
48. Για τα προηγηθέντα βλ. Σαικσπείρου Δράματα, σ. 163-165.