Α' ΤΟΜΟΣ

Μετάφραση και μετρική: Λορεντσος Μαβιλης

175

[ο οποίος] χρησιμοποιησε το δεκατρισυλλαβο σε μερικές νεανικες του προ-

σπαθειες, καθώς και μία φορά στην ώριμην ηλικια του, για να υπερασπισει με

τα λογια αυτό το στιχο, […] στο κυριο έργο του τον αποφυγε συστηματικα,

όπως άλλως τε τον αποφυγε κι’ ο Μαρκοράς.

Νόμιμες χρήσεις του δεκατρισύλλαβου θα βρούμε στα μεταφράσματα

του Μαβίλη «Shelley, από τον Προμηθέα λυόμενο» (το εκτενέστερο) και

«Goethe, από τον Φάουστ», αποσπάσματα από το λυρικό δράμα του Shelley

Prometheus Unbound

(1820) και την τραγωδία του Goethe

Faust

(α΄ δημ.

1808). Ο Μαβίλης μεταφέρει την τραγωδία του Schiller

Wilhelm Tell

(1804)

επίσης σε δεκατρισύλλαβο (μάλιστα το 1829 ο Gioachino Rossini μεταφέρει

το σιλερικό έργο σε όπερα τεσσάρων πράξεων στα Γαλλικά, ενισχύοντας έτσι

την οργανική σχέση ποίησης και μουσικής που αναφέραμε παραπάνω), ενώ

βρίσκουμε ποικίλα στροφικά συμπλέγματα στα μη διαλογικά μέρη (ο δεκαπε-

ντασύλλαβος συνδυάζεται με ιαμβικούς στίχους τεσσάρων, πέντε, έξι, οκτώ,

δέκα και έντεκα συλλαβών).

Τα μεταφράσματα σε ενδεκασύλλαβο (εξ ολοκλήρου ή με ποικίλους συνδυ-

ασμούς) είναι από τα πιο ενδιαφέροντα παραδείγματα («Δάντη, από την Κό-

λαση», «Δάντη, από τον Παράδεισο» και «Ούγου Φώσκολου, από τους Τά-

φους», «Schiller, Το παράπονο της Δήμητρας», «Byron, από την Parisina»,

«Shelley, από την Αρέθουσα», «Leopardi, Το Σαββάτο ’ς το χωριό», «Λου-

δοβίκου Ούλανδ, Ο τυφλός βασιλιάς»), κυρίως επειδή ο ενδεκασύλλαβος είναι

ο στίχος που ο Μαβίλης θα χρησιμοποιήσει περισσότερο στην πρωτότυπή του

ποίηση και προπαντός επειδή σε αυτά θα τον απασχολήσει, όπως θα δούμε

στα παραθέματα, η σχέση μορφής και νοήματος.

Ως προς τα μεταφράσματα εξ ολοκλήρου σε ενδεκασύλλαβο, ο Μαβίλης

επιλέγει δύο μικρά αποσπάσματα από την «Κόλαση» και από τον «Παράδει-

σο» της

Θείας κωμωδίας

του Δάντη και τα αποδίδει με τη μορφή τρίστιχων

ενδεκασύλλαβων που ομοιοκαταληκτούν. Για το σημαντικό μετάφρασμα του

Μαβίλη «Ούγου Φώσκολου, από τους Τάφους» είναι θεωρώ δηλωτική η υπο-

σημείωση των εκδοτών των

Γραμμάτων

της Αλεξάνδρειας που αναφέρθηκε

παραπάνω. Το έργο

Dei sepolcri

του Ugo Foscolo (1807), το οποίο γράφεται

ως ένδειξη διαμαρτυρίας για το διάγγελμα του Ναπολέοντα που απαγόρευε

τις επιτύμβιες επιγραφές, ελκύει σε επίπεδο μετάφρασης το ενδιαφέρον αρκε-

τών Επτανήσιων ποιητών και μεταφραστών, όπως του Ματθαίου Γ. Κάλλου

13.

παταλας

, «Λορεντσος Μαβιλης (1860-1960). Το έργο του»,

Νεα Ἑστι

α 803

(Χριστουγεννα 1960), σ. 17.