Α' ΤΟΜΟΣ

Μετάφραση και μετρική: Λορεντσος Μαβιλης

173

ημιστίχιό του (τον ιαμβικό επτασύλλαβο), ενώ το πρώτο ημιστίχιό του (ο ιαμβι-

κός οκτασύλλαβος) ομοιοκαταληκτεί άπαξ με ιαμβικό εξασύλλαβο (

ααββγδδγ

ιδιότυπος συνδυασμός που αποδυναμώνει τη μονοτονία του εθνικού στίχου

και συνομιλεί τολμηρά με τον δεκαπεντασύλλαβο της ελληνικής μπαλάντας με

παρόμοιο θέμα, της παραλογής «Του νεκρού αδερφού».

Η «Μαχαμπχαράτα» είναι μία από τις ενδιαφέρουσες μεταφραστικές δο-

κιμές του Μαβίλη ως προς την επιλογή του έργου (το γεγονός ότι συνεχίστηκε

μετά θάνατον από τον Κωνσταντίνο Θεοτόκη δηλώνει τη σημασία που έδωσε

ο μεταφραστής σε αυτό). Γνωρίζουμε από τον Γιώργο Βελουδή ότι ο Μαβί-

λης μυήθηκε στη σανσκριτική γλώσσα και φιλολογία στο Μόναχο το 1884 από

τον καθηγητή του Ernst Kuhn, ινδολόγο και γλωσσολόγο, ενώ συμφοιτητής

του στη Γερμανία ήταν ο ινδολόγος φίλος του και συμπολίτης του Ανδρέας Ν.

Κεφαλληνός, μεταφραστής και αυτός ινδικών και άλλων κειμένων.

Το πρωτό-

τυπο έργο είναι σε συλλαβικό στίχο (

ṣ

arav

ṛ

tta

) με επικρατέστερο τον στίχο

σλόκα (

shloka

), που σημαίνει «τραγούδι», ο οποίος αποτελείται από δύο ημι-

στίχια των οκτώ συλλαβών. Ο ινδικός αυτός δεκαεξασύλλαβος είναι ο κατεξοχήν

στίχος της ινδικής ποίησης και τόσο η οργανική του σχέση με το τραγούδι όσο

και η μορφή του ενθαρρύνουν αναλογίες με τον ελληνικό δεκαπεντασύλλαβο. Η

«Μαχαμπχαράτα» του Μαβίλη είναι σε δεκαπεντασύλλαβο σε ομοιοκατάληκτα

δίστιχα, ενώ τόσο η μετρική αυτή επιλογή όσο και το συγκεκριμένο επεισόδιο

των 112 στίχων που επιλέγει, με αναφορά στην ιστορία αγάπης του Νάλα και

της Νταμαγιάντης, απηχούν σε κάποιον βαθμό τον

Ερωτόκριτο

: «η Νταμαγιά-

ντη μ’ ωμορφιά, με νειότης γλύκα αφράτη,/με δόξας φεγγοαγάλλιαση, με καλο-

μοίρας χάρη,/του κόσμου εγίνηκε ολουνού το βλογητό καμάρι».

Το δίστιχο,

που αντλεί από τον αυστριακό ποιητή Nikolaus Lenau (1802-1850), είναι ένα

πολύ μικρό δείγμα, ωστόσο είναι ενδιαφέρον ότι μέσω του δεκαπεντασύλλαβου

των ελληνικών δημοτικών τραγουδιών συνομιλεί με την παράδοση των

Lieder

Επίσης σε δεκαπεντασύλλαβο, όχι όμως με ομοιοκαταληξία, είναι το μετά-

φρασμα «Ροβέρτου Μπράουνιγκ, Σαούλ». Το πρωτότυπο ποίημα του Robert

Browning είναι ένα από τα 51 ποιήματα της ποιητικής συλλογής

Men and

Women

(α΄ δημ. 1855, β΄ δημ. 1863) και ο Μαβίλης πιθανότατα το ξεχωρίζει

για τη μετρική του ιδιοτυπία, καθώς το πρωτότυπο συνδυάζει το δακτυλικό και

το τροχαϊκό μέτρο. Το μετάφρασμα «Ουεργιλίου Αινειάδα» (Βιβλίο Β΄ 1885,

9. Γιώργος

ελουδης

, «Οι σπουδές του Μαβίλη στη Γερμανία»,

Παρνασσός

(1964), σ. 495. Βλ. επίσης Σπύρος Αλ.

αββαδιας

, «Η επίδραση της ινδικής φιλοσο-

φίας στην ποίηση του Μαβίλη»,

Πόρφυρας

91 (1999), σ. 34.

10. [Λορέντσος

αβιλης

Τα έργα του Λορέντσου Μαβίλη

, σ. 15.