Α' ΤΟΜΟΣ

Αριστεα Κομνηνελλη

156

με την οποία η διασκευή είναι απόλυτα επιθυμητή. Και πράγματι, την κρίση

αυτή διατύπωσε ο Παλαμάς: «η απιστία του παραφραστή χίλιες φορές περισ-

σότερο χαρακτηριστική της ομορφιάς του πρωτοτύπου, από τα πιστότερα μα

κρύα ξαναντύματα των καθαρευουσιάνων στιχουργών […]».

Δείγματα μεταφρασεολογικού σχολιασμού

Με βάση όσα υποστηρίχθηκαν παραπάνω, ο μεταφρασεολογικός σχολιασμός

του αναγνώστη της έκδοσης, τουλάχιστον για τις τρεις πρώτες μεταφράσεις,

θα πρέπει να εξαντληθεί στη μικροκλίμακα του κειμένου. Θα χρειαστεί δηλαδή

ο αναγνώστης να καθορίσει κάποιους άξονες σχολιασμού που θα ομαδοποι-

ούν στοιχεία που διατρέχουν το κείμενο. Ο σχολιασμός της μετάφρασης του

Βαλαωρίτη θα ήταν εξαιρετικά πρόσφορος ως πεδίο σύγκρισης με τις άλλες

τρεις. Η αναδιάταξη των εικόνων, οι προσθήκες και οι σημασιολογικές απο-

κλίσεις θα γεννούσαν είτε τον έπαινο, ως γόνιμη δεξίωση του ξένου, είτε την

επίκριση, ως παραποίηση του πρωτοτύπου. Η δυσκολία του μεταφρασεολογι-

κού σχολιασμού εντείνεται όταν οι μεταφράσεις ακολουθούν κοινή στρατηγική.

Όπως ήδη αναφέραμε, οι τρεις μεταφράσεις ακολουθούν μέτρο και ομοιοκα-

ταληξία, γεγονός που επιφέρει σημασιολογικές αποκλίσεις μικρής κλίμακας,

χωρίς να διαφοροποιούνται ωστόσο τα δομικά στοιχεία της ποιητικής σύνθε-

σης. Ένας τέτοιος σχολιασμός θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την ιδιοσυ-

γκρασία του μεταφραστή, δηλαδή από όλους εκείνους τους παράγοντες που

υπαγορεύουν τις μεταφραστικές επιλογές, όπως είναι η δική του συγκρότηση

ως αναγνώστη αλλά και ως δημιουργού προσωπικής ποιητικής γραφής, το δικό

του βιωματικό φορτίο εν τέλει.

Σε αυτή την περίπτωση λοιπόν, σε μια εξέταση της μικροκλίμακας, τι είναι

εκείνο που θα μπορούσε ενδεχομένως να τραβήξει την προσοχή του αναγνώστη;

9. Βλ. Π. Δ. Μ

αστροδημήτρης

, «Το μεταφραστικό έργο του Καρασούτσα» στον

τόμο

Νεοελληνικά. Μελέτες και άρθρα

, τ. Α΄, Γνώση, Αθήνα 1984.

10. Ο Berman προτείνει τρεις άξονες που θα όριζαν «μία θεωρία του μεταφράζο-

ντος υποκειμένου»: Πρωτίστως είναι η θέση του μεταφραστή ως προς τη μετάφραση

(

position traductive

), η αντίληψη, δηλαδή, που έχει ο μεταφραστής για τη μετά-

φραση, η οποία όμως δεν είναι αμιγώς προσωπική, καθώς φέρει το στίγμα του λόγου,

ιστορικού, κοινωνικού, λογοτεχνικού και ιδεολογικού, που αρθρώνεται αναφορικά με

τη μετάφραση. Δεύτερος άξονας είναι η θέση του μεταφραστή ως προς την ξένη

γλώσσα, αλλά και τη μητρική (

position langagière

). Τρίτος άξονας είναι η θέση του

μεταφραστή ως προς τη γραφή και τα έργα του λόγου (

position scripturaire

). Βλ.

erman

, σ. 74-75.