161 / 482
Αριστεα Κομνηνελλη
160
νους στίχους και δεν διατρέχει όλο το κείμενο. Στους δύο πρώτους στίχους
της δωδέκατης στροφής, για παράδειγμα, όπου ο Λαμαρτίνος αποδίδει τον
χρόνο όχι ως ωκεανό αλλά ως σκοτεινή άβυσσο –αν και ο ωκεανός εμπεριέχει
και αυτή τη συνδήλωση–, ο Καρασούτσας επιλέγει κι εκείνος λεξιλόγιο από το
σημασιολογικό πεδίο του άμορφου και του άπειρου:
Éternité, néant, passé, sombres abîmes,
Que faites-vous des jours que vous engloutissez ?
Καρασούτσας:
Αἰωνιότης, παρελθόν, μηδέν, ἄβυσσον χάος,
Τί τὰς ἡμέρας κάμνετε ὅσας χανδὸν ῥοφᾶτε;
Ας δούμε και τις αποδόσεις των άλλων τριών μεταφραστών:
Βλάχος:
Αἰωνιότης, παρελθόν, μηδέν, μυχοὶ σκοτίας,
Τί τὰς ἡμέρας κάμνετε, ὅσας μᾶς ἀφαιρεῖτε;
Βασιλειάδης:
Αἰωνιότης, παρελθόν, κενόν, ἀβύσσου βάθη
Τί τὰς στιγμάς μας κάμνετε ἃς σεῖς ἀποῤῥοφᾶτε;
Βαλαωρίτης:
Λοιπόν, ἀπ’ ὅσα ἐχάρηκα δὲ θ’ ἀπομείνῃ τρίμμα
Δὲν θὰ ν’ ἀφίσω τίποτε ᾿ς αὐτὴν τὴ μαύρη γῆ!
Ἀπ’ τὸ γοργό μας πέρασμα δὲν εἶναι τάχα κρίμα
Νὰ μὴ σωθῇ ἕνα πάτημα, ὦ χρόνε ἀδικητή […]
Είναι ενδιαφέρον να σχολιάσουμε τη μετάφραση του Βαλαωρίτη, στην
οποία, σε αντίθεση με την τρίτη στροφή, δεν χρησιμοποιείται λεξιλόγιο που να
δηλώνει το άπειρο και το άμορφο. Κατονομάζει όμως τον χρόνο και του απο-
δίδει τον χαρακτηρισμό «ἀδικητή». Βέβαια, μπορούμε να πούμε ότι η φράση
«δὲ θ’ ἀπομείνῃ τρίμμα» αποδίδει το «
néant
», το μηδέν δηλαδή, και ότι η
ονοματική φράση «μαύρη γῆ» υποδηλώνει θρηνητική διάθεση ως προς το
βίωμα που δεν θα ξανάρθει. Ωστόσο δεν υπάρχει η συνδήλωση του σκοτεινού
και άμορφου, άρα και τρομακτικού όγκου.
Διαπιστώνουμε ότι ο μεταφρασεολογικός σχολιασμός δύσκολα θα μπορού-
σε να βασιστεί στην ανίχνευση μιας συστηματικότητας στις επιλογές του μετα-
φραστή αναφορικά με την απόδοση των σχημάτων λόγου. Βέβαια, μπορεί οι
συγκεκριμένοι μεταφραστές να μην αναζήτησαν τη συστηματικότητα εκεί όπου
εστιάζεται το δικό μας ενδιαφέρον. Μπορεί, δηλαδή, η ανάγνωσή τους να μην
ανέδειξε το άμορφο και άπειρο ως στοιχεία που πρέπει να διατρέχουν το κείμενο.