Α' ΤΟΜΟΣ

Και οικείο και ξένο: οι ομηρικές μεταφράσεις του Πολυλά στην απορία του ελληνικού 19ου αιώνα

143

πτώσεων και ρημάτων), αλλά απλουστεύει το λεξιλόγιο. Παράλληλα όμως επι-

μένει σε ομηρικές λέξεις που άλλες μεταφράσεις αποφεύγουν και των οποίων

ο αρχαϊκός τόνος θυμίζει εμφατικά το ζητούμενο του ύψους («μυρίας» και,

κυρίως, «άναξ ανδρών»):

Ψάλλε, ω θεά, την οργήν Αχιλλέως του Πηλείδου, την ολεθρίαν, ήτις μυρίας

οδύνας επροξένησεν εις τους Αχαιούς, πολλάς γενναίας ψυχάς ηρώων εσφεν-

δόνισεν εις τον Άδην και τα σώματά των παρέδωκε βοράν των σκύλων και των

ορνέων. Ούτως ετελέσθη η απόφασις του Διός, αφ’ ότου κατά πρώτον εχωρίσθη-

σαν φιλονεικήσαντες ο άναξ ανδρών Αγαμέμνων και ο κραταιός Αχιλλεύς. (σ. 3)

Η πρώτη νεότερη έμμετρη απόδοση της

Ιλιάδα

ς από τον Ρουσιάδη (1817)

κινείται σε καθαρεύουσα αρκετά αυστηρή, αν και αμφίβολη και αυτή. Το λεξι-

λόγιό της μοιάζει να γλιστρά αφελώς σε τύπους απλούς που της προσδίδουν

κατά τόπους ενδιαφέρον: «σκυλία […] πετεινά […] άγρια θηρία». Προτείνει το

«Ψάλλε», που συνδέει αναπόφευκτα το επικό ξεκίνημα με την εκκλησιαστική

παράδοση, καθώς και άλλες επιλογές που θα επιμείνουν, όπως η νεωτερίζουσα

«οργή» του Αχιλλέα και η αρχαιοπρεπής «βουλή» του Διός. Ο δεκαπεντα-

σύλλαβος στίχος της ενδιαφέρει ίσως κυρίως για το πώς προβάλλει τη δυσκο-

λία της συνάρθρωσης της νεότερης ποιητικής παράδοσης με το μέλημα του

ομηρικού ύψους. Επίμονα αλλά και βεβιασμένα πειθαρχημένος, ανθίσταται

στους διασκελισμούς, η δε ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία ενοχλεί με τη μονοτονία

της και τις αστοχίες λεξιλογίου που επιβάλλει («ανίας»):

Ψάλλε ολύμπιος Θεά την του υιού Πηλέως

Φθοροποιόν τε και σκληράν οργήν του Αχιλλέως.

Ήτις πολλάς τοις Αχαιοίς προυξένησεν ανίας,

Πολλών ηρώων τας ψυχάς, αώρως, τας ανδρείας,

Έπεμψ’ εις άδην δους αυτούς ως βρώσιν εις σκυλία,

Εις σαρκοφάγα πετεινά, και άγρια θηρία,

Να τους σπαράττωσιν ωμώς, και ούτω εκυρούτο,

Η του θεού Διός βουλή, ούτω απεπληρούτο,

Αφ’ ου ο θείος Αχιλλεύς κατά Ατρείδ’ ωργίσθη,

Φιλονεικήσας αυστηρώς, και απ’ αυτού χωρίσθη. (σ. 24, 26)

Ο Ρουσιάδης θα περάσει αργότερα σε πολιτικό στίχο για την

Οδύσσειά

του. Πολιτικό δεκαπεντασύλλαβο χρησιμοποιεί και ο Χριστόπουλος, ο οποί-

ος δημοσιεύει το 1853 παλαιότερη μεταφραστική δοκιμή του για την πρώτη

ραψωδία της

Ιλιάδα

ς. Η γλώσσα του μετατοπίζει για πρώτη φορά τον εκλεκτι-

σμό στο πεδίο μιας έμμετρης δημοτικής. Κρατά στοιχεία καθαρεύουσας μορ-

φολογίας, ιδίως στην ορθογραφία και στις καταλήξεις πτώσεων, με τρόπους