Α' ΤΟΜΟΣ

Γιωργοσ Βαρσοσ

136

παρελθόν του ελληνισμού για να ανασύρει σταθερή και διαυγή την εικόνα του.

Ο Σολωμός του Πολυλά τοποθετεί τον ζητούμενο «αναβιβασμό» της νέας

ελληνικής γλώσσας κυρίως «εις το ύφος του λόγου»,

η δε μετάφραση γίνεται

ο άξονας περαιτέρω διερεύνησης της ελληνικότητας και της γλώσσας της, και

μάλιστα με τρόπους που συναρμόζουν εποχές ιστορικά αλλότριες, οδηγώντας

το γλωσσικό έργο του Σολωμού «εις τας εσχάτας αυτού συνεπείας».

Σε ένα σύντομο αλλά σημαντικό σημείωμά του με τον τίτλο «Ποιητική μετά-

φρασις», εισαγωγικό μετάφρασής του ενός ποιήματος του Άλβιου Τίβουλλου,

ο Πολυλάς εξηγεί ότι, στον βαθμό που προϋποθέτουν «φανταστικήν δύνα-

μιν και ενθουσιασμόν», οι μεταφράσεις «δεν θεωρούνται πλέον έργα μηχα-

νικά αλλά καλλιτεχνικά»· είναι λογοτεχνήματα που θέτουν τη γλώσσα τους

«εις αγώνα με μορφωμένας γλώσσας αρχαίων και νεωτέρων» και συμβάλλουν

έτσι «εις εξημέρωσιν και εξευγενισμόν» της γλώσσας αυτής που βρίσκεται σε

«φιλολογικήν απορίαν».

Αναφέρει παραδείγματα μεταφραστών του Ομή-

ρου, όπως ο Voss και ο Monti, επισημαίνοντας ότι η μετάφραση μεταδίδει

«την ζωήν και το πνεύμα» του πρωτοτύπου, παρά τις τεχνικές της ατέλειες ή

και παρά το γεγονός ότι «δεν σώζη τον αρχαίον χαρακτήρα» του. Το εγχείρη-

μα της λογοτεχνικής μορφοποίησης πρωτεύει, λοιπόν, σε σχέση με εκείνο της

ιστορικής αναγωγής· η δε διάκριση οικείου και ξένου υποχωρεί μπροστά στην

άμιλλα μεταξύ γλωσσών στο πεδίο της λογοτεχνικής γραφής, είτε πρόκειται

για μια γλώσσα σε διαφορετικές φάσεις ιστορικής εξέλιξης είτε για γλώσσες

σύγχρονες αλλά μορφολογικά αλλότριες. Και είναι πράγματι πολύ σημαντική

η συναρμογή στο έργο του Πολυλά των μεταφράσεων του Ομήρου με μετα-

φράσεις του Shakespeare, σε μια πορεία που μοιάζει να δοκιμάζει διαδοχικές

προσεγγίσεις στη ζητούμενη λογοτεχνική γλώσσα και τον «μεσινό» χαρακτήρα

της: λίγα χρόνια πριν από τα

Ευρισκόμενα,

το 1855, η γλώσσα της πολυλαϊκής

Τρικυμίας

θα μπορούσε να θεωρηθεί προσεγμένη δημοτική·

Οδύσσεια

στην περίοδο 1875-1881, εισάγει στοιχεία πιο ιδιόρρυθμου λεξιλογίου αλλά

και σύνταξης· ο

Αμλέτος

το 1889, εκπλήσσει όχι μόνο με τη στιχουργική του,

αλλά και με τις γλωσσικές του ιδιοτροπίες· αμέσως μετά και σε ημιτελή μορφή,

36. «Πόθεν η μυστικοφοβία του κ. Σπ. Ζαμπελίου; Στοχασμοί»,

το ίδιο

, σ. 203.

37.

αλοσγούρος

, σ. 300.

38. «Ποιητική Μετάφρασις»

στο

ολυλάς

, σ. 239-240.

39.

Η τρικυμία

δράμα Ουιλιέλμου Σέικσπηρ, Τυπ. Σχερία, Κέρκυρα 1855. Τοπο-

θέτηση της μετάφρασης αυτής στο ιστορικό της πλαίσιο έχουμε στο Κ. Γ.

ασίνης

«Η

Τρικυμία

του Πολυλά και οι άλλες μεταφράσεις του έργου»,

Πόρφυρας

84-85

(1998), σ. 275-312.