Α' ΤΟΜΟΣ

132 / 482

Και οικείο και ξένο: οι ομηρικές μεταφράσεις του Πολυλά στην απορία του ελληνικού 19ου αιώνα
131
εισαγωγές: της πεζής απόδοσης της Ιλιάδας από τον Θεόδωρο Γαζή (1400-
1475), που εκδίδεται το 1812,8 και της έμμετρης μετάφρασης της Ιλιάδας
του Νικολάου Λουκάνη, που επανεκδίδεται το 1870 μετά την πρώτη έκδοση
του 1526.9 Ο Γεώργιος Ρουσιάδης δίνει το 1817 την έμμετρη Ιλιάδα του και
την αποσπασματική του Οδύσσεια τριάντα χρόνια αργότερα.10 Η γλώσσα του
θα μπορούσε να θεωρηθεί, με σημερινά κριτήρια, μετρημένη καθαρεύουσα.
Ο Νεόφυτος Δούκας δίνει πεζή απόδοση και των δύο επών σε αρχαΐζουσα
καθαρεύουσα το 1835.11 Πεζή απόδοση και των δύο επών σε καθαρεύουσα
που θεωρείται ‘καθομιλουμένη’ έχουμε στην Κωνσταντινούπολη το 1867 και το
1868 (σε μετάφραση Ν. Αργυριάδη, Δημ. Νικολαΐδου και Χρ. Γρηγορά), ενώ
ανάλογη έκδοση, που σε πολλά ακολουθεί ή και αντιγράφει την προηγούμενη,
έχουμε και στην Αθήνα (μετάφραση Α. Σκαλίδη).12 Απλούστερου ύφους είναι
και η «εξάμετρος απλοελληνική μετάφρασις» των πρώτων 12 ραψωδιών της
Ιλιάδας στην Αλεξάνδρεια το 1888 (μετάφραση Β. Αποστολίδου).13 Από τις
μεταφράσεις επιλεγμένων ραψωδιών ή αποσπασμάτων αναφέρω επιλεκτικά:
την ήπια έμμετρη καθαρεύουσα των Τανταλίδη και Ραγκαβή, την έμμετρη
δημοτική του Χριστόπουλου, αλλά και του Βικέλα.14 Η έκδοση του συνόλου
8. Ομήρου Ιλιάς μετά παλαιάς παραφράσεως, Τυπ. Νικολάου Κάρλη, Φλωρεντία
1811-1812.
9. Ομήρου Ιλιάς μεταβληθείσα πάλαι εις κοινήν γλώσσαν, Εκδ. Αιμυλίου Λεγραν-
δίου, Τυπ. Α. Κτενά και Σ. Οικονόμου, Αθήνα 1870.
10. Ομήρου Ιλιάς παραφρασθείσα και ομοικαταλήκτως στιχουργηθείσα, Τυπ. δε
Χίρσφελδ, Βιέννη 1817-1819· Ομήρου Οδύσσεια (α-δ) ακριβής παράφρασις δεκαπε-
ντασυλλάβω ρυθμώ, Τύποις Κ. Αντωνιάδου, Αθήνα 1848.
11. Όμηρος, παραφρασθείς, σχολιασθείς τε και εκδοθείς , Τυπ. Ανδρέου Κορομη-
λά, Αίγινα 1835.
12. Ομήρου Οδύσσεια, μεθερμηνευθείσα εις καθομιλουμένην προς χρήσιν του λαού,
Τυπ. Επταλόφου, Κωνσταντινούπολη 1867· Ομήρου Ιλιάς, μεθερμηνευθείσα εις κα-
θομιλουμένην προς χρήσιν του λαού, Τυπ. Επταλόφου, Κωνσταντινούπολη 1868·
Ομήρου Ιλιάς, μετενεχθείσα εις την καθομιλουμένην, Τυπ. Ν. Γ. Πάσσαρη, Αθήνα
1871· Ομήρου Οδύσσεια, μετενεχθείσα εις την καθωμιλημένην, Τυπ. Ν. Γ. Πάσσαρη,
Αθήνα 1873.
13. Ομήρου Ιλιάδος εξάμετρος απλοελληνική μετάφρασις προς χρήσιν των Σχο-
λείων και των Παρθεναγωγείων, μέρος πρώτον (Α-Μ), Τυπολιθογρ. Β. Πενάσων, Αλε-
ξάνδρεια 1888.
14. Για την Ιλιάδα βλ. Ηλίας Τανταλίδης, Παίγνια ή ποιήματα διάφορα, Τυπ. Η
Ηώς, Σμύρνη 1839, σ. 181-200· Αθανάσιος Χριστόπουλος, «Το Α στοιχείον της Ιλιά-
δος» στον τόμο Ελληνικά Αρχαιολογήματα, Τυπ. Εφημερίδος του λαού, Αθήνα 1853,
σ. 107-171 (επανέκδοση Παρίσι και Αθήνα 1870). Για την Οδύσσεια βλ. Α. Ρ. Ραγκαβής,
«Της Ομήρου Οδυσσείας το α (μετάφρασις)» στον τόμο Διάφορα Ποιήματα , Τυπ.