Α' ΤΟΜΟΣ

Γιωργοσ Βαρσοσ

130

μελέτη που ακολουθεί επικεντρώνω την προσοχή μου στις ομηρικές μεταφρά-

σεις του Ιάκωβου Πολυλά. Θα προσπαθήσω, πιο συγκεκριμένα, να ελέγξω τη

διάκριση οικείου και ξένου στη μεταφραστική του γραφή, συγκρίνοντας με

άλλες νεοελληνικές μεταφράσεις, προηγούμενες και επόμενες. Θα ξεκινήσω

με ορισμένα στοιχεία της περιρρέουσας ατμόσφαιρας.

Συμφραζόμενα εποχής

Ο 19ος αιώνας είναι, στη δυτική Ευρώπη, η εποχή της νεότερης αναμόρφωσης

του ομηρικού ζητήματος και δη της αντιπαράθεσης αναλυτικής και ενωτικής

σχολής, ενώ η γενικότερη κριτική ή και η θεωρία της λογοτεχνίας και της μετά-

φρασης παίρνουν συχνά τη μορφή ανεπτυγμένου φιλοσοφικού στοχασμού.

Παράλληλα, πληθαίνουν εντυπωσιακά οι μεταφράσεις των ομηρικών επών.

Ξεχωρίζουν παλαιότερες μεταφράσεις που έχουν επηρεάσει σημαντικά τη

λογοτεχνία της γλώσσας τους, ενώ πολλές καινούργιες αναφέρουν την ανάγκη

ακριβέστερης αποτύπωσης ιστορικά ελεγχόμενων χαρακτηριστικών στοιχείων

του πρωτοτύπου.

Έχουμε συνάμα σημαντικά κείμενα κριτικής των μεταφρά-

σεων αυτών.

Στον ελληνόφωνο χώρο εμφανίζονται ανάλογες, αν και μάλλον περιορισμέ-

νες και αποσπασματικές, τάσεις. Για τις ομηρικές μεταφράσεις θα δώσω εδώ

μια γενικότερη εικόνα, ξεχωρίζοντας εκείνες στις οποίες θα επικεντρώσω τον

συγκριτικό σχολιασμό μου.

Σημαντική είναι η έκδοση ή επανέκδοση ύστερων

βυζαντινών και μεταβυζαντινών μεταφράσεων και δη με αρκετά αναλυτικές

4. Πρβλ. Philip

oung

The Printed Homer

, McFarland & Co, Β. Καρολίνα

2003.

5. Μετά τη γαλλική

Ιλιάδα

της Mme Dacier (

1711) έχουμε, ανάμεσα σε άλλα

νεότερα παραδείγματα, εκείνο του Leconte Delisle το 1867. Μετά την αγγλική

Ιλιά-

δα

του Alexander Pope (αρχίζει να εκδίδεται το 1715) έχουμε πολλές σημαντικές

νεότερες αγγλικές εκδοχές, μεταξύ των οποίων και εκείνες του Andrew Lang και των

συνεργατών του από το 1879.

6. Το 1861 έχουμε τη δημοσίευση των διαλέξεων του Matthew Arnold για τη

μετάφραση του Ομήρου που θεωρούνται έως και σήμερα από τις πιο ολοκληρωμένες

σχετικές προσεγγίσεις. Βλ. Matthew

rnold

, «On Translating Homer» στον τόμο

On the Classical Tradition,

University of Michigan Press, Ann Arbor 1960, σ.

97-216.

7. Για τα στοιχεία που ακολουθούν αξιοποιώ το Γεώργιος

ικονόμου

– Γεώργιος

γγελινάρας

Βιβλιογραφία των έμμετρων μεταφράσεων της αρχαίας ελληνικής ποιή-

σεως

, Αθήναι 1979. Χρησιμότατο παραμένει και το Κ.

ητσάκης

Ο Όμηρος στη νέα

ελληνική λογοτεχνία,

Ελληνική Παιδεία, Αθήνα 1976.