91 / 562
ΑΛεξανδροσ Κατσιγιαννησ
90
την ελληνική λογιοσύνη άλλο ένα βήμα εγγύτερα στη φιλοσοφική λίθο της
εθνικής και πολιτισμικής αυταξίας.
Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να φέρει στην επιφάνεια έναν καλά
κρυμμένο διαφορισμό που αναπτύχθηκε μες στους κόλπους του ρομαντικού
αυτού πρωτο-επιστημονικού δικτύου, με αφορμή την εξέταση της έννοιας του
‘έρωτα’ στην κρητική και τη δημώδη λογοτεχνία και στα δημοτικά τραγούδια.
Ο διαφορισμός αυτός αφορά κυρίως την υβριδική ταυτότητα (βενετοκρητική)
των κρητικών έργων, γι’ αυτό και ο λόγος περιστρέφεται συνήθως γύρω από
τον
Ερωτόκριτο
, το αντιπροσωπευτικότερο έργο της λογοτεχνίας αυτής και
το έργο για το οποίο έχει αρθρωθεί έντονος κριτικός λόγος κατά τον 19ο αιώ-
να.
10
Μέσα από την κριτική και φιλοσοφική διαχείριση της έννοιας του ‘έρω-
τα’ στην παλαιότερη λογοτεχνία, από το ρομαντικό επιστημονικό δίκτυο του
19ου αιώνα, φωτίζεται περαιτέρω η δυναμική της συζήτησης περί πολιτισμικής
καθαρότητας και εθνικότητας της νέας Ελλάδας, με αφορμή τις ιδεολογικές
χρήσεις και καταχρήσεις της ελληνικής λογοτεχνίας.
Όταν ο Fauriel γράφει λίγα εισαγωγικά λόγια για τον, νεοεισαχθέντα στο
πεδίο της φιλολογικής έρευνας την εποχή εκείνη,
Ερωτόκριτο
, στα ενδιαφέρο-
ντα «Προλεγόμενά» του σημειώνει μεταξύ άλλων:
Ο έρωτας [στον
Ερωτόκριτο
] κυρίως παρουσιάζεται με ένα, πώς να το πω, πρω-
τόφαντο κράμα ορμής και αφέλειας, έξαψης και αγνότητας, όπου νιώθει κανείς
την ξεχωριστή επιφοίτηση του ελληνικού κλίματος πολύ περισσότερο παρά της
ιπποτικής ευγένειας.
11
Η πρώιμη αυτή προσπάθεια του Γάλλου φιλολόγου να προσεγγίσει το ερωτικό
στοιχείο και την αποτύπωσή του στο κρητικό ποίημα, μέσα από τη μεταφυ-
σική και ρομαντική υπερσυλλογικότητα της έννοιας του «ελληνικού κλίμα-
τος», θα αποτελέσει σταθερό σημείο αναφοράς για την ελληνική λογιοσύνη
για πολλές δεκαετίες μετά. Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος στον πέμπτο
τόμο της
Ιστορίας
του χρησιμοποιεί αυτούσια τα λόγια του Fauriel, πενήντα
χρόνια μετά, χωρίς να προβαίνει σε περαιτέρω ανάλυση:
10. Βλ. ενδεικτικά Αλέξανδρος Κ
ατσιγιάννης
,
Η δεξίωση της Κρητικής Λογοτε-
χνίας από τον ελληνικό και ευρωπαϊκό κριτικό λόγο τον 19ο αιώνα: Από την Παρα-
λογοτεχνία στον Εθνικό Λογοτεχνικό Κανόνα
, Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο
Κρήτης, Ρέθυμνο 2014.
11. Α.
Π
ολίτης
(μτφρ.-επιμ.),
Claude Fauriel. Τα ελληνικά δημοτικά τραγούδια.
Α΄ Η έκδοση του 1824
, ΠΕΚ, Ηράκλειο
2
2000, σ. 23.