532 / 562
531
Π
ανοσ
Β
λαγκοπουλοσ
Άρια αρμονία: Η σχέση της Ελληνίδας λογίας
Μαργαρίτας Αλβάνα-Μηνιάτη (1821-1887) και
του Γάλλου συγγραφέα Edouard Schuré (1841-1929)
Εισαγωγή
Αποκρυφισμός και φυλετισμός διαπότιζαν σε μεγάλο βαθμό τη νοοτροπία του
ευρωπαϊκού
fin de siècle
. Αναφέρομαι στον συνδυασμό τους στο πνευματικό
κλίμα μιας αρκετά εκτεταμένης περιόδου (
grosso modo
: 2ο μισό του 19ου
αιώνα έως την περίοδο που προηγήθηκε του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου), εντός
της οποίας δεν αποτελούν, βεβαίως, τα μόνα καθοριστικά στοιχεία ούτε και
είναι αδύνατη η χωριστή ανίχνευσή τους· όμως, η παράλληλη παρουσία τους,
συχνά στα ίδια πρόσωπα, ευθύνεται για το εντελώς ιδιαίτερο πνευματικό κλίμα
της εποχής.
Ο ρόλος του εσωτερισμού στους κύκλους των μορφωμένων και στον κόσμο
της τέχνης έχει μελετηθεί διεξοδικά τα τελευταία χρόνια.
1
Σε ό,τι αφορά τον
φυλετισμό, η κατάδειξη της ευρύτητας της διάδοσής του αναδεικνύει θεμελιώ-
δη ασυνέχεια, οφειλόμενη στη μετά το 1945 καταλυτική εμπειρία και επίδραση
στη συλλογική μνήμη της χιτλερικής εκδοχής και ιδίως της εφαρμογής του. Με
1. Βλ. ενδεικτικά Jocelyn G
odwin
,
Music and the Occult: French Musical Philoso-
phies, 1750-1950
, University of Rochester Press, Rochester 1995· Corinna T
re
-
itel
,
A Science for the Soul: Occultism and the Genesis of the German Modern
,
Johns Hopkins University Press, Βαλτιμόρη 2004· Leigh W
ilson
,
Modernism
and Magic: Experiments with Spiritualism, Theosophy and the Occult
, Edin-
burgh University Press, Εδιμβούργο 2013. Για την ελληνική υποδοχή του εσωτε-
ρισμού πολύτιμη είναι η μελέτη του Ματθιόπουλου. Βλ. Ευγένιος Μ
ατθιοπουλοσ
,
Η
τέχνη πτεροφυεί εν οδύνη: Η πρόσληψη του νεορομαντισμού στην Ελλάδα
, Ποτα-
μός, Αθήνα 2005.