536 / 562
Άρια αρμονία: Μαργαρίτα Αλβάνα-Μηνιάτη και edouard schurÉ
535
πειράματος και της ανατέμνουσας λογικής που χαρακτήριζε τις θριαμβεύου-
σες θετικές επιστήμες της εποχής. Αυτή η τυπική για πολλούς διανοουμένους
της εποχής αριστοκρατική προσέγγιση, ανάχωμα στην προϊούσα επέλαση των
μαζών στην κεντρική ιστορική σκηνή,
15
δεν αφορούσε μόνον την αξιολογική
διάκριση μάζας και εκλεκτών (
élite
),
16
αλλά και αυτή φύλων (άνδρα-δημιουρ-
γού/γυναίκας-εμπνεύστριας) και φυλών (ανώτερων Αρίων/κατώτερων άλλων).
Ο αποκλειστικός χαρακτήρας των καλλιτεχνικών σαλονιών πρέπει να εννοηθεί
και υπό το φως αυτών των διακρίσεων, παρά τον ενίοτε προβαλλόμενο ανοι-
κτό χαρακτήρα τους.
17
Εντός αυτού του πλαισίου, η τέχνη αντιμετωπιζόταν
ως πρόγευση της προσδοκώμενης μελλοντικής επικράτησης του πνεύματος,
συχνά με τη βοήθεια της αναβίωσης της αρχαιοελληνικής τέχνης (λέξη-κλειδί:
ressuscitation
).
Η προσέγγισή μου στο παρόν άρθρο δεν μπορεί παρά να είναι αποσπα-
σματική (με την έννοια που χρησιμοποιεί τη λέξη ο Simmel: η κοινωνική ζωή
στον Μοντερνισμό αγγίζει τέτοιο βαθμό πολυπλοκότητας, ώστε από ένα θραύ-
σμα να αντλεί κανείς σημαντικές πληροφορίες για το σύνολο, αλλά και να μην
είναι δυνατόν να αντληθούν πληροφορίες για το σύνολο παρά μόνο μέσα από
«τυχαία θραύσματα»).
18
Τέτοια θραύσματα από τα οποία θα προσπαθήσω να
αντλήσω στοιχεία για όψεις της περίπτωσης Μηνιάτη, καθώς και της σχέσης
15. Η αστικοποίηση και η δημογραφική διόγκωση της μάζας των φτωχών, μαζί με
τη συνακόλουθη επιδείνωση προβλημάτων όπως είναι η εγκληματικότητα, η πορνεία,
ο αλκοολισμός και τα αφροδίσια νοσήματα, προετοίμασαν την εμφάνιση και επέτρε-
ψαν την ευρεία διάδοση του ευγονισμού μεταξύ των «καλλιεργημένων» τάξεων. Βλ.
C
hilds
, «Introduction», σ. 1-21.
16. Βλ. τη συχνότατη χρήση της λέξης από τον Schuré –όπως άλλωστε και από
τη Μηνιάτη–, π.χ. στα συντάγματα: «race d’élite» (δηλ. οι αρχαίοι Έλληνες), «âmes
d’élite» (μεταξύ άλλων έτσι αποκαλεί την Émilie de Morsier). Αλλού εξισώνει την
«élite» με το «public lettré»· επίσης ορίζει τα δικά του θεατρικά έργα, πάνω απ’ όλα
όμως το έργο του Wagner, ως «théâtre de l’élite».
17. Πρβλ. Christine
M
agerski
,
Theorien der Avantgarde
, VS Verlag, Βερολίνο
2011, σ. 75: «Als eine Art Etappe auf dem Weg zur Autonomie muss man sich
die Salons vorstellen. Als “elitäre Refugien” spielen sie für die Genese des Fel-
des eine entscheidende Rolle». Το «
Feld
» στο οποίο αναφέρεται η Magerski στο
σημείο αυτό (το «
champ littéraire
» του Bourdieu) δεν είναι τίποτε λιγότερο από
αυτό της αυτονομίας της τέχνης.
18. David F
risby
, «Georg Simmel: First Sociologist of Modernity»,
Theory,
Culture & Society
2/3 (1985), σ. 54: «[…] these “fragmentary images” are the key
to the totality of reality. […] Every fragment, every social snapshot contains with-
in itself the possibility of revealing the total meaning of the world as a whole».