524 / 562
Ειδωλολατρία και ιεροσυλία. Ο Όφενμπαχ στην Αθήνα
523
σιν, σοβαρόν, λίαν εὐπρεπές, ἠθικώτατον, εἰς πολλὰ διδακτικὸν καὶ τὰ εὐγενέ-
στερα αἰσθήματα τῆς ἀνθρωπίνης καρδίας κρατύνον»,
27
αρχίζουν ταυτόχρονα
και οι πρώτες αντιδράσεις ενάντια στη «βωδεβίλλειον μανίαν, ἥτις κατέλαβε
καὶ τὴν νεολαίαν καὶ μέρος τῆς κοινωνίας».
28
Πέτρα του σκανδάλου αναδει-
κνύονται από πολύ νωρίς οι οπερέτες του Offenbach
Ο Ορφέας στον Άδη
και
Η Ωραία Ελένη
,
29
οι οποίες προκαλούν ποικιλοτρόπως την αιδώ και την
αισθητική μέρους του κοινού. Ο συντηρητικός Τύπος κάνει λόγο για άσεμνα
θέματα, φρενήρεις χορούς και σκανδαλώδεις βωμολοχίες και με αφορμή την
παράσταση των δύο μεγάλων επιτυχιών των Bouffes Parisiens εκφράζει έντο-
να τον αποτροπιασμό του για τη σχολή των «παρωδιστών της αρχαιότητος».
30
Ἐν πρώτοις, ἤρπασαν ἀπὸ τοῦ ναοῦ τὸν Ὀρφέα, τὸν υἱὸν τῆς μούσης Καλλιό-
πης, τὸν ἱερὸν ψάλτην, τὸν πρῶτον ποιητὴν καὶ τὸν πάτρωνα οὕτως εἰπεῖν ὅλων
τῶν ποιητῶν. Τὰ ἄσματ’ αὐτοῦ ἔθελγον τὰ θηρία, δὲν εὗρον οἶκτον ἐνώπιον τῆς
θηριωδίας τῶν πωλητῶν. Τὸν συγκινητικὸν μύθον τῆς Εὐρυδίκης μετεποίησαν
εἰς σκανδαλώδη βωμολοχίαν καὶ μετεμόρφωσαν τὸν Ὀρφέα εἰς διδάσκαλον τῆς
μουσικῆς μὲ τὸν μῆνα καὶ μὲ τὸ μάθημα, εἰς Σγαναρέλλον περίφοβον, τὸν δὲ
Τάρταρον εἰς θάλαμόν τινα τοῦ Χρυσοῦ Οἴκου. [ενν. το περίφημο παριζιάνικο
καμπαρέ Maison Dorée]. Μετὰ τοῦ Ὀρφέως ἔλαβον τὰς Ὀλυμπίους θεοτήτας
καὶ ἐπώλησαν αὐτὰς ὑπὸ μεταμφιέσεις καὶ ψιμμυθιώσεις ὁμοίας. Ὁ Ζεύς, ὁ
σεβαστὸς Ζεύς, ὁ συνοφρυωμένος καὶ ἐλελίζων γῆν τε πόντον τε, γίνεται πόρ-
νος, γελοῖος καὶ καταχλευαζόμενος. Ἡ Ἀφροδίτη, ἡ ποτνία Ἀφροδίτη, ἑταίρα
τρίτης τάξεως. Ὁ Ἄρης, στρατιώτης ἀποκτηνωμένος.
31
το 1866. Το έργο απεικονίζει την αστραφτερή γοητεία του κοσμοπολίτικου Παρισιού
της Β΄ αυτοκρατορίας και είναι στην ουσία ένας ύμνος στην πόλη που τόσο λάτρεψε ο
συνθέτης. Μετά την πρώτη παράσταση,
Η παριζιάνικη ζωή
λανσάρεται κυριολεκτικά
ως συρμός μαζικής απήχησης. Βλ. και Ξ
επαπαδακου
, «Jacques Offenbach: Έργο –
Βιογραφικό χρονολόγιο» στο Ξ
επαπαδάκου
(επιμ.), σ. 17.
27.
Αἰών
, 9.12.1871, σ. 3.
28.
Μέριμνα
, 5.11.1871, σ. 3-4.
29. Η οπερέτα
La Belle Hélène
(
Η Ωραία Ελένη
), σε μουσική Offenbach και
λιμπρέτο της επιτυχημένης διάδας Meilhac και Halévy, πρωτοπαρουσιάστηκε στο
Théâtre des Variétés τον Δεκέμβριο του 1864. Αποτελεί, όπως και ο
Ορφέας στον
Άδη
, παρωδία της ελληνικής αρχαιότητας, γεμάτη αιχμηρούς υπαινιγμούς για τη
σύγχρονη πραγματικότητα του συνθέτη. Το έργο, παρότι αρχικά ενοχλεί, χαρίζει
εν τέλει στον μουσουργό μια άνευ προηγουμένου επιτυχία. Βλ. και Ξ
επαπαδακου
,
«Jacques Offenbach: Έργο – Βιογραφικό χρονολόγιο», σ. 17.
30.
Μέριμνα
, 5.11.1871, σ. 3-4, μεταφέρει το άρθρο «Οἱ Πωληταὶ τοῦ Ναοῦ» από
την
Ἐφημερίδα τῶν Παρισίων
.
31.
Το ίδιο
.