B' ΤΟΜΟΣ

47 / 562

Κωστασ Καρδαμησ
46
ήταν και το λιμπρέτο της όπερας Dirce, figlia di Aristodemo, η οποία παρου-
σιάστηκε στην Κέρκυρα τον Φεβρουάριο του 1857, λίγες μέρες πριν από τον
θάνατο του Διονυσίου Σολωμού. Η μουσική του έργου δημιουργήθηκε από τον
έμπιστο μαθητή του Μάντζαρου Δομένικο Παδοβά (1817-1892), ενώ το λιμπρέ-
το έφερε την υπογραφή του Ανκονετάνου πολιτικού πρόσφυγα Severiano
Fogacci (1803-1885), 14 ο οποίος πήρε αφορμή από την κλασικιστική τραγωδία
του Vincenzo Monti Aristodemo. Οι προφανείς αρχαιοελληνικές αναφορές
της όπερας γίνονται μάλλον πιο σύνθετες εάν αυτή προσεγγιστεί μέσα από
τα δεδομένα της περιόδου. Η «εθνική» νοηματοδότηση των αρχαιοελληνικών
αναφορών, πέρα από τις δεδομένες και προφανείς συνδηλώσεις τους στον προ-
επαναστατικό και μετεπαναστατικό ελλαδικό χώρο,15 σχετίζεται εδώ και με τον
λιμπρετίστα του έργου. Ο Fogacci υπήρξε άνθρωπος των γραμμάτων, αλλά και
πατριώτης με ενεργό συμμετοχή στα φιλελεύθερα κινήματα του ιταλικού χώρου,
ο οποίος μεταξύ 1831 και 1846 έζησε αυτοεξόριστος στην Κέρκυρα. Εκεί συνέ-
χισε την πατριωτική δράση του, ομοίως και μετά την επιστροφή του στην Ιταλία
το 1846, ακόμη και κατά την εκρηκτική περίοδο του 1848-1849. Ο Fogacci
στην Κέρκυρα επέδειξε αξιοσημείωτη εκδοτική δραστηριότητα, η οποία σχετιζό-
ταν και με τη μουσική, ενώ ταυτόχρονα συνεργάστηκε με τον Μάντζαρο και τον
Παδοβά, υπήρξε μέλος της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας και νυμφεύθηκε
οπερατική τραγουδίστρια. Παράλληλα, ο Fogacci υπήρξε ηγετική φυσιογνω-
μία στον χώρο των Ιταλών πατριωτών του νησιού και αναδείχθηκε σε σύνδεσμο
του Giuseppe Mazzini στα Επτάνησα. Μάλιστα, ενεπλάκη στην υπόθεση των
αδελφών Bandiera και είχε ενεργό δράση στον κερκυραϊκό μυστικό εταιρισμό.
Tο λιμπρέτο της Dirce δημιουργήθηκε το 1835, κατά τα πρώιμα έτη παρου-
σίας του Fogacci στην Κέρκυρα.16 Ο Ιταλός πατριώτης δεν είχε κρύψει ποτέ
14. Για βιογραφικά στοιχεία βλ. G. Monsagrati «Fogacci Severiano», Dizionario
Biografico degli Italiani, Istituto della Enciclopedia Italiana, Ρώμη 1960-2003,
τ. 48, σ. 415-417· Γιώργος Αλισανδράτος, «Ο Ιταλός λόγιος Severiano Fogacci
και τα δημοσιεύματά του στην Κέρκυρα (1831-1846)», Ιταλοελληνικά: Rivista di
cultura greco-moderna 4 (1991-1993), σ. 11-23· Kardamis, «Un Italiano in Corcira:
Severiano Fogacci’s Music-Related Activities during his Exile in Corfù (1831-
1846)», Μουσικός Λόγος (φθινόπωρο 2012), Hμερομηνία πρόσβασης [8.8.2015]
από
15. Ενδεικτικά Άννα Ταμπάκη, Η νεοελληνική δραματουργία και οι δυτικές επι-
δράσεις (18ος-19ος αι.): Μια συγκριτική προσέγγιση , Ergo, Αθήνα 2002, σ. 109 .
16. [Severiano F ogacci], «Dirce, figlia di Aristodemo: Tragedia per musica
in tre atti», Le muse: Miscellanea di letteratura e di morale: Ricordo per l’anno
1843 , Tipografia del Governo, Κέρκυρα 1843, σ. 181-235.