B' ΤΟΜΟΣ

43 / 562

Κωστασ Καρδαμησ
42
κό χώρο, δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη.1 Αλλά και στα επόμενα χρόνια,
παρότι με τα έως τώρα στοιχεία υπερτερεί η κωμική όπερα, 2 οι κερκυραϊκές
παραστάσεις των αρχαιοελληνικής πλοκής μελοδραμάτων L’Olimpiade του
Cimarosa (1791), Pirro του Paisiello (1795) και Alessandro nell’Indie του
Ναπολιτάνου Luigi Caruso (1796) δίνουν ξανά αυτό το διττό στίγμα.
Σε επίπεδο επτανησιακής παραγωγής η σύνδεση της μουσικής με την
αρχαιότητα ήταν επίσης αξιοπρόσεκτη. Τα πρωιμότερα δείγματά της, ωστόσο,
δεν είναι μουσικά έργα, αλλά δύο πραγματείες, το Περί Μουσικής του Ευγέ-
νιου Βούλγαρη και το Della forza della musica του Κεφαλονίτη ιατρού Ιωάν-
νη Φραγκίσκου Τζουλάτη.3 Αμφότερα τα πονήματα αντανακλούν το πνεύμα
του Διαφωτισμού και τη σημασία της αρχαιότητας και βασίζουν μεγάλο μέρος
των σκέψεών τους στη χρήση της μουσικής από τους αρχαίους. Αλλά και
αργότερα, μέσα στον 19ο αιώνα, οι μουσικές αναφορές στην αρχαιότητα, είτε
σε θεατρικά έργα είτε ως μέρος των επτανησιακών επαφών με λόγιους και
συνθέτες της εποχής, έκαναν σαφή την παρουσία τους.4 Στο πλαίσιο αυτό
τα σχετιζόμενα με την αρχαιότητα οπερατικά έργα Επτανήσιων μουσουργών,
παρότι ευάριθμα, κατέχουν ιδιαίτερη θέση.5
Μεταξύ 1815 και 1827 και μέσα στο μεταιχμιακό κλίμα μεταξύ Διαφωτισμού
και ρομαντικής εξιδανίκευσης, ο νεαρός Νικόλαος Χαλικιόπουλος Μάντζαρος
1. Πλάτων Μ αυρομούστακος, «Το ιταλικό μελόδραμα στο θέατρο Σαν Τζιάκομο
της Κέρκυρας», Παράβασις 1 (1995), σ. 147-191: 160-161. Πρβλ. Μαυρομούστακος,
«Η πρώτη παράσταση ιταλικού μελοδράματος στο θέατρο San Giacomo της Κέρ-
κυρας (1733): βεβαιότητες και ερωτήματα», Πόρφυρας 114 (Ιαν.-Μάρτ. 2005), σ.
581-590.
2. Σύμφωνα με τις παραστάσεις που καταγράφονται στο Μαυρομούστακος, «Το
ιταλικό μελόδραμα», ό.π.
3. Giovanni Francesco Zullati, Della forza della Musica nelle passioni, nei co-
stumi e nelle malattie e dell’uso medico del Ballo, Lorenzo Baseggio, Βενετία 1787.
4. Γενικότερη αναφορά στα παραπάνω ζητήματα στο Kostas Kardamis, «Ionian
(Septinsular) Composers and Classical Antiquity: Revisiting the Past or Legiti-
mising the Present?» στο Πρακτικά του συνεδρίου Crossroads: Greece as an Inter-
cultural Pole of Musical Thought and Creativity, διατίθενται μέσω διαδικτύου από
το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΑΠΘ, σ. 453-463.
5. To παρόν κείμενο επικεντρώνεται μόνο σε όσα επτανησιακά οπερατικά έργα με
αρχαιοελληνική πλοκή έχει σωθεί σήμερα η παρτιτούρα ή το λιμπρέτο τους. Έτσι, δεν
θα γίνει αναφορά στις λανθάνουσες όπερες Arbace a Pompeii του Ιωσήφ Λιμπεράλη
(η οποία άλλωστε είναι ρωμαϊκής υπόθεσης) και Σεμέλη του Ναπολέοντος Λαμπελέτ.
Επίσης η λανθάνουσα Γαλάτεια του Ξύνδα πιθανότατα είναι σκηνική μουσική για το
περίφημο έργο του Σπυρίδωνος Βασιλειάδη, παρά όπερα βασισμένη σε αυτό.