B' ΤΟΜΟΣ

Το πρόσωπο του Νέρωνα στην ελληνική δραματουργία του 19ου αιώνα

427

Δευτερεύουσες πηγές της εποχής, καθώς και νεότερες, συχνά αντιφάσκουν

και συσκοτίζουν –ηθελημένα ή όχι– τις αρχικές πηγές. Η σύγχρονη έρευνα τις

επανεξετάζει μελετώντας την οπτική τους, κλονίζοντας έτσι την καθιερωμένη

εικόνα του θηριώδους αυτοκράτορα και τοποθετώντας τον στο πλαίσιο της

ρωμαϊκής παράδοσης.

Η εποχή, η προσωπικότητα του Νέρωνα, καθώς και τα υπόλοιπα πρόσωπα

που συνδέθηκαν μαζί του έχουν τροφοδοτήσει την έμπνευση πολλών δημι-

ουργών. Ειδικότερα στο θέατρο το θέμα παρουσιάζει αξιοπρόσεκτη παραγωγή,

η οποία έχει την αφετηρία της ήδη στην εποχή του Νέρωνα. Με τον τίτ-

λο

Οκταβία

αποδίδεται στον Σενέκα (Lucius Anneus Seneca), δάσκαλο του

αυτοκράτορα, φιλόσοφο, ρήτορα και δραματουργό, έργο το οποίο θεωρείται

νόθο. Ωστόσο αποτελεί το μοναδικό αξιοπρόσεκτο δείγμα που έχουμε από

τη fabula praetexta, είδος δράματος που το θέμα του αντλείται αποκλειστι-

κά από τη ρωμαϊκή ιστορία.

Κύριος άξονας είναι το διαζύγιο της Οκταβίας

από τον Νέρωνα και ως πρόσωπα του έργου παρουσιάζονται οι προαναφερ-

θέντες και ο ίδιος ο Σενέκας. Με τον ίδιο τίτλο και κοινό θεματικό πυρήνα

έγραψε τραγωδία και ο Ιταλός συγγραφέας του 18ου αιώνα Βιττόριο Αλφιέρι

(Vittorio Amedeo Alfieri). Και εδώ ο Σενέκας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο

ως δάσκαλος και καθοδηγητής του Νέρωνα, ενώ η όλη σύνθεση χαρακτηρί-

ζεται από ρομαντικές εξάρσεις. Κυριαρχεί το στοιχείο της ελευθερίας, χαρα-

κτηριστικό της συνολικής δημιουργίας του Ιταλού δραματουργού.

Ο βασικός

εκπρόσωπος του γαλλικού Κλασικισμού Ρακίνας ή Ζαν Ρασίν (Jean Racine)

γράφει τον

Βρεταννικό

, δραματοποιώντας τις σχέσεις Νέρωνα – Αγριππίνας

– Βρεταννικού. Πραγματεύεται τα επίμαχα πάντα θέματα της εξουσίας, της

9. Ο Βυζαντινός χρονογράφος του 6ου μ.Χ. αιώνα Ιωάννης Μαλάλας αποδίδει

στον Νέρωνα ειλικρινές ενδιαφέρον για τον Ιησού και τη διδασκαλία του. Σχετικά

με την παραδοσιακή εικόνα του Νέρωνα αλλά και την αμφισβήτησή της από τη

σύγχρονη ερευνητική οπτική βλ. Δέσποινα Ι

ωσήφ

, «Νέρων. Ένας παρανοϊκός αυτο-

κράτορας;»,

Ιστορικά Θέματα

47 (Ιαν. 2006), σ. 68-83. Αξίζει να αναφέρουμε ότι

στο ίδιο πνεύμα κριτικής αποτίμησης των πηγών και παρουσίασης και της θετικής

πλευράς του αυτοκράτορα, με κύριο επιχείρημα τη δημοτικότητά του, κινείται η ήδη

από το 1955 δημοσιευμένη βιογραφία του από τον ιστορικό, αρχαιολόγο και γενικό

επιθεωρητή των αρχαιοτήτων της αιγυπτιακής κυβέρνησης Arthur W

eigall

Νέρων

μτφρ. Μιχαήλ Πριονιστής, πρόλογος Ανδρέας Καραντώνης, Δημ. Παλτεζανάκης &

Σία, Αθήναι 1955.

10. H. J. R

ose

, «Ο αργυρούς αιώνας ώς το θάνατο του Νέρωνα» στο

Ιστορία της

λατινικής λογοτεχνίας

, τ. Β΄, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1989, σ. 88.

11.

Παγκόσμιο λεξικό των έργων

, τ. 1, Spiritus Mundi, Αθήνα χ.χ., σ. 92.