B' ΤΟΜΟΣ

393 / 562

Καιτη Διαμαντακου-Αγαθου
392
Η «τελετή εγκατάστασης» του Αισχύλου στη συλλογική συνείδηση ως
ανυπέρβλητου προπάτορος του ελληνικού θεάτρου έχει προωθηθεί δυνα-
μικά και μαζί έχει δρομολογηθεί η «τελετή εγκατάστασης» του Γρυπάρη46
ως του ικανότερου μεταφραστή του Αισχύλου στη δημοτική-ποιητική γλώσ-
σα.47 Ο «χρισθείς» Γρυπάρης48 αφιερώνεται για τα επόμενα τριάντα χρόνια
τουλάχιστον –με τρόπο τελειοθηρικό και συνεχώς αυτο-αναθεωρητικό– στο
συνολικό έργο του Αισχύλου, παραμερίζοντας όχι μόνο τον Σοφοκλή, στον
οποίο θα αφιερώσει πολλή ενέργεια μόλις στη δεκαετία 1930-1940 προ-
κειμένου να ολοκληρώσει τη μεταφραστική έκδοσή του,49 αλλά και στον
–αγαπημένο αρχικά– Ευριπίδη, από τον οποίο φαίνεται ότι ολοκλήρωσε
μόνο τις ανέκδοτες και ανεύρετες σήμερα Βάκχες, με τις οποίες άρχισε να
ασχολείται συστηματικά το 1930-1931 και συνέχισε να επανέρχεται σ’ αυτές
μέχρι το τέλος της ζωής του, σε έναν μεταφραστικό και γλωσσικό «κύκλο»
ζωής και λόγου.50
Παράλληλα με την εντεινόμενη μεταφραστική ενασχόληση με τον Αισχύλο,
οι ποιητικές δημοσιεύσεις του Γρυπάρη σε φιλολογικά περιοδικά της εποχής
θα μειώνονται συνεχώς σε συχνότητα, σε σύγκριση με τις δημοσιεύσεις του
στην τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα, και τελικά η ποιητική παραγωγή του
46. Πρβλ. Πιερ Μπουρντιε, Γλώσσα και συμβολική εξουσία, μτφρ. Κ. Καψαμπέ-
λη, Καρδαμίτσα, Αθήνα 1999, σ. 174: « Έτσι, η πράξη εγκατάστασης είναι μια πράξη
επικοινωνίας, όμως ιδιάζοντος τύπου: γνωστοποιεί σε κάποιον την ταυτότητά του,
αλλά με την έννοια ότι του την εκφράζει και ταυτόχρονα του την επιβάλλει, εκφρά-
ζοντάς την μπροστά σε όλους (κατηγγορείσθαι σημαίνει, αρχικά, κατηγορώ δημόσια)
και κοινοποιώντας του έτσι αυταρχικά τι είναι και τι οφείλει να είναι».
47. Την «εμπνευσμένη εργασία» του Γρυπάρη στον Αισχύλο και του Δημητρίου
Σάρρου στον Ευριπίδη εξήρε το 1924 ο Παλαμάς, «Ο “Στέφανος” από τους Αρχαί-
ους», Ελεύθερος Λόγος 3 και 17.3.1924 (= Παλαμας, τ. 12, σ. 104-114: 105-106).
48. Με ένα «χρίσμα» που μεταβάλλει τόσο «την παράσταση που σχηματίζουν
γι’ αυτόν οι άλλοι δρώντες και κυρίως ίσως τη συμπεριφορά που υιοθετούν απένα-
ντί του» όσο και «την παράσταση που σχηματίζει για τον εαυτό του το χρισμένο
πρόσωπο και επίσης τη συμπεριφορά που νιώθει υποχρεωμένο να υιοθετήσει για να
συμμορφωθεί προς αυτή την παράσταση». Βλ. Μπουρντιε, σ. 172.
49. Το 1936 εκδίδεται η Ηλέκτρα , το 1937 ο Φιλοκτήτης και ο Οιδίπους επί Κολω-
νώ , το 1940 ο Αίας και η Αντιγόνη, ενώ μετά τον θάνατο του συγγραφέα εκδίδονται ο
Οιδίπους Τύραννος (1942) και οι Τραχίνιες (1956).
50. Για τις τρεις αποσπασματικές δημοσιεύσεις των Βακχών (χριστουγεννιάτικο
έκτακτο τεύχος της Νέας Εστίας 1931, Νέα Εστία 1933, Νεοελληνικά Γράμματα 8/2,
1941) και τα πολλά ερωτήματα που γεννά το ανεύρετο σήμερα χειρόγραφο των –σε
«ελεύθερη απόδοση»– Βακχών με ένδειξη «Καλλιθέα 1931» βλ. Διαμαντακου-Αγα-
θου , σ. 50